stadskeur achterzijde: stadskeur Amsterdam met stadswapen Amsterdam
gehalteteken achterzijde: Hollandse leeuw
jaarletter achterzijde: Z: jaarletter Z
: jaarletter Z=1686
meesterteken? achterzijde/zijwanden onder rand: SZ: meesterteken met letters S Z in rechthoek
: bron: Voet 1912, nr. 113; Citroen 1975, nr. 846; De Lorm 2001, p. 541/meesterteken SZ toegeschreven aan Sigismundus Zschammer (ca. 1630 [1661] -1688/1698)
bruikleen 1982-09-24
inv.nr. KB 1694 in depot
Rechthoekige kerklezenaar met onderstel van notenhout, gemonteerd met gedreven, deels geponst zilver. Vier klauwpoten met bal, de bovenzijde uitlopend in overhoeks geplaatste acanthusbladeren met parellijst. Hoge achterzijde, lage voorzijde en beide afgeschuinde zijkanten met gecontourneerde onderrand. Alle zijden versierd met symmetrisch patroon van bladvoluten en deels naturalistisch weergegeven bloemen. Te onderscheiden bloemsoorten zijn: tulp en trompetnarcis. Voorzijde met centraal glad medaillon, opgelegd met een duif met gespreide vleugels van later datum. Voorzijde met verhoogde rand, waarop een met rood fluweel beklede kartonnen plaat van later datum.
Herkomst
Rooms-katholieke kerk H.H. Johannes en Ursula, Amsterdam; bruikleen van de Stichting Het Begijnhof, Amsterdam, 1982
Het zilverwerk van deze kerklezenaar is een voorbeeld van de bloemenstijl die in de tweede helft van de zeventiende eeuw in onze streken zeer geliefd was. Deze stijl had zijn oorsprong in de Zuidelijke Nederlanden, waar Antwerpen het belangrijkste productiecentrum was van zilverwerk voor onder meer de rooms-katholieke eredienst. Ook in de noordelijke provinciën was de barokke bloemenstijl geëigend voor de vormgeving van voorwerpen voor kerkelijk gebruik. Wel paste men in het noorden doorgaans de florale en vegetatieve versieringsmotieven naturalistischer toe dan in het zuiden.
Katholieke opdrachtgevers in de Noordelijke Nederlanden vulden een tekort aan kerkelijk zilver aan door bestellingen in Antwerpen. Ook de parochie van de H.H. Johannes en Ursula bezit Antwerps zilver, zoals een missaalband uit 1701/02 (inv.nr. KB 1710), die op deze lezenaar rustte (Van den Hout/Schillemans 1993, p. 74 afb. 41).
Het Rijksmuseum te Amsterdam bezit een kerklezenaar uit 1760, toegeschreven aan de Amsterdamse meester Nicolaas van Diemen en afkomstig uit de parochiale kerk van de H. Catharina (De Lorm 2001~2, p. 135-136 nr. 75). In de huiskerk op het Begijnhof bevindt zich van dezelfde meester een lezenaar uit 1771 (Graas 1996, p. 294 nr. 135). ( Bert Vreeken)
Amsterdam Museum, bruikleen Stichting Het Begijnhof Amsterdam
