Tsaar Peter van Rusland was van de vaste wil bezield om zijn onderdanen te beschaven, zijn rijk te hervormen en dit tot macht en welvaart te verheffen. Om zich daarop voor te bereiden reisde hij incognito in het gevolg van een Russisch gezantschap door West-Europa. De tsaar hield zich geruime tijd in Holland op om hier de scheepsbouw te leren en met aantrekkelijke aanbiedingen bekwame vaklieden naar Rusland te halen. Zijn opvoeder Lefort had lang in Holland gewoond en Peter liefde voor dit land bijgebracht, hem de Hollandse taal geleerd en op de zeevaart als oorzaak van de grootheid der Zeven Provinciën gewezen. De tsaar werkte in Zaandam als scheepstimmerman en bewoonde daar de eenvoudige hut die nog zorgvuldig als herinnering aan zijn verblijf wordt onderhouden. Jan Albertsz. van Dam onderwees Peter de Grote in de wis- en zeevaartkunde. De beroemde Adam Silo gaf hem les in de scheepsbouwkunde. Te Amsterdam had de tsaar omgang met burgemeester Nicolaas Witsen, van wie hij de aardrijkskunde van zijn eigen rijk leerde (...). Peters reis had voor Rusland zeer belangrijke gevolgen. Petersburg verrees uit de moerassen der Newa. Handel en nijverheid brachten de rijke hulpbronnen van het land tot ontwikkeling en een machtige, voor het merendeel door Nederlanders gebouwde en bestuurde vloot beheerste de Oostzee.
Tsaar Peter is in zijn Zaanse huisje afgebeeld. ( Dedalo G. Carasso)