signatuur/datering rechtsonder op steen: Jan van Huysum fecit. 1728
aankoop 1967-02-20
inv.nr. SA 25174 in depot
Boomrijk landschap met links halfverscholen tempel met rotspartijen en rechts van het midden doorblik op bergen aan horizon; gestoffeerd met harmonieus in het landschap opgenomen personages. Links op de voorgrond vier vrouwengedaanten (nymfen) waarvan één knielend bloemen offreert aan het standbeeld van een glimlachende god (Pan). In warme okers en groenen, met mangaanblauwe lucht en verschiet.
Herkomst
Veiling Dulong, Amsterdam, 18 april 1768, nr. 7, aan Gildemeester (blijkens onderwerp, beschrijving, afmetingen); veiling Jan Gildemeester, Amsterdam, 11 juni 1800, nr. 93, aan B. de Bosch; veiling Bernardus de Bosch, Amsterdam, 10 maart 1817, nr. 13; aangekoop van kunsthandel Koetser, Zürich, 1967
Jan van Huysum oogstte in zijn tijd veel roem als schilder van bloem- en vruchtenstillevens maar schilderde ook Italianiserende landschappen. In een bosrijk landschap met bergen in de verte houden zich enkele vrouwen op in de buurt van een heiligdom. Een klassiek bouwwerk en enkele standbeelden situeren de voorstelling in de oudheid. De gebaren van de kleurig uitgedoste figuren helpen onze blik door het landschap naar achteren te stuwen, via de doorkijk en de open vlakte met een groep mensen naar het perspectivische verdwijnpunt bij de bergrug. Op het tweede gezicht blijkt zich links van de marmeren trap een offerscène af te spelen. ( Norbert Middelkoop)
Catalogustekst
Jan van Huysum is tegenwoordig vooral bekend om zijn virtuoos geschilderde bloemstillevens. Toch kon hij in zijn eigen tijd evenzeer rekenen op waardering voor zijn arcadische landschappen, die al vroeg hun weg naar verzamelaars vonden. Tijdgenoot Jan van Gool prijst Van Huysum aldus: ‘Ook weet hy zyne Lantschappen, zo in voorgronden, als verschieten, kunstig te schikken, en met beeltjes zo geestig te stofferen, dat het lof verdient. Ik hebbe Lantschappen, Watergezichten en Bloemen, van hem gezien, zo meesterlyk en kloek behandelt, dat het onbegrypelyk is, dat een Sterveling, met zo weinig moeite, zo veel kan uitdrukken, en alles zo welstandig vertonen.’ De kunstenaarsbiograaf kan hierbij onder meer hebben gedacht aan het Arcadisch landschap in het Amsterdams Historisch Museum, aangezien zich dat lang in Amsterdamse collecties heeft bevonden.
In een bosrijk landschap met bergen in de verte houden enkele vrouwen zich op in de buurt van een heiligdom. Een klassiek bouwwerk en enkele standbeelden situeren de voorstelling in de oudheid. De gebaren van de kleurig uitgedoste figuren helpen onze blik door het landschap naar achteren te stuwen, via de doorkijk en de open vlakte met een groep mensen naar het perspectivische verdwijnpunt bij de bergrug. Op het tweede gezicht blijkt zich links van de marmeren trap een offerscène af te spelen.
Tot 1817 is dit Arcadisch landschap driemaal geveild in gezelschap van een even grote tegenhanger, voorstellende ‘Jozef en Maria op de vlucht naar Egypte’. De totaal verschillende thematiek van de vermeende tegenhangers, de een met een heidens en de ander met een christelijk motief, bijkans verstopt in een overweldigend landschap, maakt duidelijk dat het de verzamelaars vooral moet zijn gegaan om de virtuositeit van Van Huysums voorstellingen en niet zozeer om de specifieke thematiek. Ook de vraag of het in ons arcadische landschap gesitueerde offer is gericht aan de godheid Pan dan wel Priapus, doet er in dit verband dan ook weinig toe. ( Norbert Middelkoop)
Catalogus AHM 1975/'79
Op de veilingen van 1768, 1800 en1817 verkocht samen met een even grote tegenhanger, voorstellende ´Jozef en Maria op de vlucht naar Egypte´ (Hofstede de Groot, nr. 29; in 1929 bij kunsthandel Douwes, Amsterdam, foto RKD, nr. 13/18-22705).
Het museum bezit een getekende voorstudie voor ons schilderij die eveneens voluit gemerkt en gedateerd is: "Jan van Huijsum fecit 1728" (inv.nr. A 25451; 28,4 x 39,4 cm). Van Huysum heeft Italianiserende landschappen geschilderd in zeer verschillende trant. Het onze is van het "classicistische" type, dat duidelijk op Nicolas Poussin en Gaspard Dughet geïnspireerd is. Soortgelijke stukken van zijn hand bevinden zich o.a. in het Louvre in Parijs (cat. 1922, nr. 2417, gem.; cat. 1900, nr. 2416, gem. en gedat. 1717). ( Albert Blankert)