signatuur/datering verso, links onderaan: J:Cats inv et del/1791
nummer verso, links onderaan: N° 446
: Jacob Helmolt, Lugt 2986b
merk verso, links onderaan: Museum Fodor
: Lugt 1036
nummer verso, rechts bovenaan: 5
nummer verso, rechts bovenaan: 325: sterk vervaagd
legaat 1860-12-24
inv.nr. TA 10443 in depot
Herkomst
Collectie Jacob Helmolt (1747-1808); Veiling [Six], Amsterdam, 7 juli 1845 e.v.d., Kunstboek K, nr. 458: 'J. Cats. De maand Maart: met een ploegende boer in een landschap met ru‹nes; met o.i. inkt.' (f 39,- aan F: [Fodor?] de Vries); Collectie C.J. Fodor, legaat 1860
De tekening is in het bezit geweest van de Haarlemse verzamelaar Jacob Helmolt (1747-1808), gezien het inventarisnummer in zijn handschrift aan de keerzijde (Beck 1993, pp. 372-377). Zij behoorde als de maand Maart tot een reeks met voorstellingen van de twaalf maanden, alle in Helmolts collectie (Op het titelblad van de prentreeks van Izaak de Wit Jzn. naar Cats' maandenserie staat vermeld: De/Twaalf Maanden,/Naar teekeningen van/Jacob Cats./Berustende in het Kabinet van den Wel Edelen Heer/Mr. Jacob Helmolt./Raad der stad Haarlem./In het Koper gebragt door/Isaac de Wit Jansz.).
Deze reeks is later uit elkaar geraakt. Naast het besproken blad is van enkele tekeningen uit de maandenserie de verblijfplaats bekend. In het Rijksprentenkabinet bevinden zich de maanden April en Mei (Amsterdam, Rijksprentenkabinet, Rijksmuseum, April - Bezoek aan een kwekerij, inv. nr. RP-T-1990-12 (nummer 447 van Jacob Helmolt, Lugt 2986b), Niemeijer 1990, pp. 42-43, nr. 15 met afb.; Mei - Verhuizing, inv. nr. RP-T-1921-94 (nummer 448 van Jacob Helmolt, Lugt 2986b). De maand Juli berust in Brussel (Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, collectie De Grez, De terugkeer van de oogst, inv. nr. 844, Inventaire 1913, nr. 844 (nummer 450 van Jacob Helmolt, Lugt 2986b). Met dank aan R.E. Jellema).
Het blad met de maand September bevindt zich in de Atlas Splitgerber (Gezicht aan de Wetering, inv. nr. 736 K (nummer 452 van Jacob Helmolt, Lugt 2986b), Beschrijving 1874, p. 118). De tekeningen dragen opeenvolgende inventarisnummers in Helmolts handschrift. Een in 1970 geveilde tekening van hetzelfde formaat met als afbeelding twee vogelvangers zou als de maand Oktober tot de reeks kunnen behoren (Veiling Frankfurt am Main (F. v. Artus), 26 september 1970, nr. 15 met afb. Opschriften op de keerzijde staan niet in de veilingcatalogus vermeld).
Izaak de Wit Jzn. (1744-1809) bracht deze maandenserie van Jacob Cats in prent. De Wit gebruikte voor zijn prenten kopie‰n naar de tekeningen van Cats, door Johannes Pieter Visser Bender (1785-1813), nu in Haarlem Scholten 1904, p. 510).
Het motief van een ploegende boer bij een bouwval komt nogmaals voor op een tekening van Cats in het AHM (cat. nr. 39c). Ook dit blad illustreert de maand Maart als onderdeel van een maandenreeks.
Er is wel gesuggereerd dat Cats hier de ru‹ne van Brederode in Santpoort heeft afgebeeld, die veelvuldig door kunstenaars als onderwerp is gekozen (Deze vermelding op het fotokarton van de tekening bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag). Cats' ru‹ne is echter niet als zodanig te herkennen. ( Ingrid Oud)