Nicolaas Aartman was voornamelijk als tekenaar en boekillustrator werkzaam. Hij vervaardigde verschillende reeksen met pen en penseel, waaronder maandenseries (Kunstkast 1995, p. 67). Zijn tekeningen zijn veelal vrolijke, alledaagse tafereeltjes. De zestig tekeningen zijn ontwerpen voor de kaartjes van een loterijspel. De cartouches zijn voor nummers die later toegevoegd zouden worden. De tekeningen zijn allemaal doorgegriffeld, maar tot op heden zijn er geen prenten van bekend, noch een compleet uitgegeven spel.
Het loterijspel was vooral in de 18de eeuw een populair gezelschapsspel. Het bestond uit drie groepen kaarten met respectievelijk afbeeldingen, spreuken op rijm en prijzen. De eerste groep, de loten, waren versierd met afbeeldingen. Aartman tekende dagelijkse taferelen, soms met een verwijzing naar de loterij, zoals Zittende vrouw met drie kinderen bij een kruiwagen met loterijbord (zie cat. nr. 1i), of naar instellingen die indirect met het kansspel zijn verbonden, zoals Drie mannen in gesprek bij de Munt (cat. nr. 1tt) en Man voor de deur van de Bank van Lening (cat. nr. 1ww).
In de spellencollectie van het AHM zijn enkele 18de-eeuwse loterijspellen aanwezig. Eén spel uit 1755, van de Amsterdamse uitgever Caspar Philips Jacobsz. is compleet. Het bestaat uit 60 loten met afbeeldingen en nummers, 60 genummerde kaartjes met spreuken op rijm, 19 kaartjes met prijzen in vier verschillende klassen, alsmede de spelregels met een sleutel voor de uit te keren prijzen (Nieuw Vermaaklyk Loteryspel 1755, Caspar Philips Jacobsz., Amsterdam, AHM, inv. nr. A 39204). ( Leonoor van Oosterzee)