inscriptie op kelk: Behaag'lyk Vat, krystalle glas, Doorluchtig, of't geen Lichaam was: Soo sal het Weesen van de Vroomen, Naa dat het eind'ling is beryd, Uit d'Oven deeser Tyd en Stryd, In't Eeuig licht te voorschyn koomen.
: Tekst 'De Glasblaaser' uit 'Het Menselyk Bedryf' van Jan Luyken
aankoop 2005-05
inv.nr. KA 22022 in depot
Wijnglas met trechtervormige, aan onderzijde afgeronde kelk. Geblazen zeszijdige Silezische stam met massief knoopje tussen kelk en voet. Licht conische voet met brede omgeslagen rand. In spiraal rondom kelk is, van boven naar beneden, in diamantgravuretechniek tekst van Jan Luyken geschreven: Behaag'lyk Vat, krystalle glas, Doorluchtig, of't geen Lichaam was: Soo sal het Weesen van de Vroomen, Naa dat het eind'ling is beryd, Uit d'Oven deeser Tyd en Stryd, In't Eeuig licht te voorschyn koomen.
Onder voet is letter 'K' gegraveerd.
De gegraveerde versiering van dit glas oogt weinig spectaculair maar is toch heel bijzonder. Rond de kelk is spiraalsgewijs het vers 'De Glasblaaser' van de Amsterdamse tekenaar en graveur Jan Luyken (1649-1712) geschreven. 'Behaag'lyk vat, krystalle glas, Doorluchtig, of 't geen Lichaam was (…)', zo luiden de beginregels van het gedicht. De onbekende glasgraveur, wiens naam mogelijk met de letter 'K' op de onderkant van de voet is aangeduid, heeft de regels met een harde diamantstift op het ragfijne glas aangebracht. Dat heeft hij heel precies gedaan, want te oordelen naar het gebruikte lettertype heeft hij waarschijnlijk de eerste druk van Luykens 'Het Menselyk Bedryf' als voorbeeld gebruikt. In 1694 gaf Jan Luyken de publicatie samen met zijn zoon Casper (1672-1708) in eigen beheer uit. Het is een boek over menselijke bezigheden: ambachten en beroepen, waarin ook 'De Glasblaaser' is opgenomen. Behalve een benaming en een motto, voorzag Luyken, die een zeer vroom man was, elke prent van een kort, stichtelijk gedicht. De prenten waren bij verschijnen al populair en zij werden in de eeuwen die volgden vele malen gekopieerd en gereproduceerd. Nog steeds behoren ze tot het bekendste Nederlandse cultuurgoed uit de 17de eeuw. Wie kent niet de afbeelding van de bakker of de boekdrukker op een koffiemok of een plastic tas? De graveur van dit 18de-eeuwse glas is anders te werk gegaan. Hij koos juist niet voor de afbeelding maar voor de tekst, die hier subtiel samenvalt met het broze karakter van het materiaal glas. ( Bert Vreeken)