signatuur/datering rechtsonder op rand van balustrade: M D´hondecoeter ft. 1670
opschrift achterzijde spieraam: nr. 790 VN
: ws. Christie's
aankoop 1975-04
inv.nr. SA 35912 in depot
Links druivenwingerd en een bloeiende zonnebloem; rechts wilg (?), waarin lijmstokjes geprikt; op de balustrade twee pauwen en op en bij de balustrade twee duiven (één bruinwitte, één grijswitte); rechts bij de boom vier vogels met rode borst en grijze vleugels en in de lucht een vogel met gele borst en grijze vleugels en een vogel met witte borst en grijze vleugels (zwaluw?); links achter de staande pauw een uil op een kruk, met een ketting vastgelegd.
Herkomst
vlg. Londen (Christies), 29-6-1973, nr. 45, met afb.; aankoop van kunsthandel Roy Miles, Londen, 1975
In de florerende kunstmarkt van de zeventiende eeuw was het voor een schilder van groot belang zich in een bepaald genre te specialiseren. Alleen op die manier kon hij de concurrentie met zijn medeschilders aan. Melchior d’Hondecoeter had een bijzonder genre van voorkeur. Hij was gespecialiseerd in het schilderen van vogels. Dit verleidde de beroemde kunstenaarsbiograaf Houbraken tot de tamelijk ongeloofwaardige claim dat Hondecoeter een haan als model had en dat hij die ‘maar zette by zyn Ezel, en dan door zyn schildersstokje het hoofd opwaards of neerwaards, het lyf lings of rechts gedraait, of met wapperende wieken, of als voortgaande schikte, die dan in zulken gedaante stokstil bleef staan’ net zo lang tot Hondecoeter klaar was met schilderen.
Ook op dit schilderij wordt de voorgrond beheerst door vogels van diverse pluimage. Minstens net zo opvallend is echter het gebouw op de achtergrond, het toen gloednieuwe Stadhuis op de Dam, dat door Vondel als het achtste wereldwonder werd bezongen. Het Stadhuis was populair als thema in de Amsterdamse schilderkunst in de tweede helft van de zeventiende eeuw (zie pp. 2-3 en 80). Niet alleen op stadsgezichten, maar ook op portretten schitterde het Stadhuis. Hondecoeter volgde de mode op zijn eigen unieke manier. ( Tom van der Molen)
Tentoonstellingstekst
Vanaf 1663 verbleef de schilder Melchior de Hondecoeter in Amsterdam. Hij verwierf zich bekendheid met zijn schilderijen van dieren. Vogels vormden zijn meest geliefde onderwerp. Dit schilderij heeft vermoedelijk een symbolische voorstelling: twee pauwen zijn symbolen van ijdelheid en een uil is symbool van wijsheid die hier echter is vastgebonden. Dit zou een toespeling kunnen zijn op het stadhuis op de Dam waarvan de voorgevel op de achtergrond is te zien. De grootheidswaan waarmee het stadhuis was opgezet door de Amsterdamse burgemeesters werd wel eens gezien als een uiting van ijdelheid die nauwelijks getuigde van een wijs beleid.
Tentoonstellingstekst
In sommige 17de-eeuwse satirische voorstellingen worden mensen of hun hoedanigheden door dieren uitgebeeld. Mogelijk heeft d’Hondecoeter in dit schilderij toespelingen gemaakt op de hovaardij van het Amsterdamse stadsbestuur in verband met de bouw van het nieuwe stadhuis. Pauwen zijn onder andere symbool van de ijdelheid en de wijsheid in de vorm van een uil zit vastgebonden aan een stok. Melchior d’Hondecoeter, bekend om zijn schilderijen van gevogelte, was afkomstig uit Utrecht. Via Den Haag vestigde hij zich in 1663 in Amsterdam.