NATHAN JUDELS
Acteur, operettezanger
Amsterdam, 17 maart 1815 – Amsterdam, 15 mei 1903
In het midden van de vorige eeuw was Nathan Judels de eerste komiek van het land. Vanaf 1861 leidde hij samen met Pierre Boas een toneelgezelschap dat de Salon des Variétes in de Amstelstraat bespeelde. Aan het repertoire van dit gezelschap, dat bestond uit volkse melodrama’s en kluchtige komedies – zogenaamde vaudevilles – zouden de grote schouwburgen zich nooit gewaagd hebben. Toneelkenners wilden er over het algemeen niets mee te maken hebben, behalve als Judels meespeelde. “Judels kende de volksziel. Hij benutte alle nuances van de humor, malde, schertste, was soms boertig of stak op een briljante manier Dörgens de draak mee. Hij was snedig en gevat en verwaarloosde, als de toch altijd melancholieke Jood, het roerdende sentiment niet. Zoutloze, slappe blijspelletjes of kluchten voerde hij soms onverstoorbaar, hoogst ernstig uit en dit was dan weer voldoende om een succes, nog groter dan de vorige keer te oogsten.” Het gezelschap Boas & Judels reisde door het hele land en was bekend op elke kermis. Enkele grote acteurs, zoals Louis Bouwmeester en Suze Sablairolles, begonnen hierbij hun loopbaan. Een van Judels meest bekende rollen is de titelrol in Dörings De Schoolmeester. Soms speelde hij ook tragedie, maar het publiek zag hem enkel als komiek. Zo werden de droevigste dramatische scènes ongewild daverende lachsuccessen. Wel wist hij zijn publiek hevig te ontroeren met zijn zangstem. Daarmee trad hij op in operettes van met name Offenbach, destijds een rage. In 1878 trok Judels zich terug uit het theater. Op 88-jarige leeftijd overleed hij aan een longontsteking nadat hij in de Amstel te water was geraakt. ( Liesbeth van Stekelenburg)