Sonia Gaskell
Choreografe, danspedagoge
Kiev, 14 april 1904 – Parijs, 9 juli 1974
Sonia Gaskell werd in 1904 in Kiev geboren in een joods gezin met zes dochters. Terwijl haar liefde eigenlijk uitging naar de literatuurwetenschap kreeg zij van jongs af aan balletlessen. Bij de Oktoberrevolutie van 1917 vluchtte zij naar Palestina, waar zij enige tijd later haar eerste echtgenoot ontmoette. Zij vertrokken samen naar Parijs, waar Gaskell haar literaire ambities opgaf om zich geheel te wijden aan danskunst. Gedurende enige seizoenen was zij verbonden aan Les Ballets Russes van Serge Diaghilev, waarna zij haar eigen dansgroep Les Ballets de Paris oprichtte. Naast haar werkzaamheden als pedagoge en choreografe trad ze op in verschillende nachtclubs, revue’s en casino’s om haar ballet en acrobatieklassen te bekostigen. Kort voor zij in 1939 naar Nederland vertrok, maakte ze bij Théatre Antique de la Sorbonne de choreografie voor De Perzen van Aeschylos en Antigone van Sophocles. In Nederland richtte ze in 1949 de zeer succesvolle groep Ballet Recital op, waarbij haar voordrachten over danskunst werden geïllustreerd door een aantal begaafde leerlingen. Ondanks de financiële problemen wist dit groepje onder Gaskells leiding uit te groeien tot het gesubsidieerde Nederlandse Ballet, sinds 1961 het Nationaal Ballet. Voor haar komst was er in Nederland op dit terrein eigenlijk; zij wordt dan ook wel ‘de moeder van de Nederlandse balletkunst’ genoemd. Met een ijzeren wil bundelde zij de beste krachten, introduceerde zij het werk van belangrijke choreografen zoals Massine, Balanchine en Lifar en organiseerde zij experimentele avonden, waar jonge mensen zoals Rudi van Dantzig hun choreografiën konden voorstellen. Zo ontstond er dankzij haar pionierarbeid een nationale danskunst, die zowel de klassieke als de moderne experimentele dans vertegenwoordigde. Gaskelle is altijd het middelpunt geweest van artistieke en sociale conflicten. In 1959 maakte een groep solisten zich van haar los om het Nederlands Danstheater op te richten. Desondanks woedden de balletoorlogen voort. Een aantal malen nam Gaskell ontslag, toch werd zij altijd weer overgehaald om terug te komen. In 1968 liepen de spanning zo hoog op, dat zij definitief afscheid nam en zich in Parijs terugtrok. ( Liesbeth van Stekelenburg)