Onderrok met ingebouwde tournure, 1874
onbekend
katoen, metaal, elastiek, leer
hoogte: 47 cm; hoogte: 92 cm; breedte: 47 cm; taillewijdte: 80 cm;
schenking
inv.nr. KA 1192
in depot
Onderrok met ingebouwde tournure van crèmekleurig katoen met ingeweven bloem- of bladmotief.
Gladde tailleband aan de voorzijde uitlopend in een punt, waarop één zwarte knoop. Op de heupen is de tailleband voorzien van elastiek. Middenachter zit een messing haak (om aan je korsetveter te bevestigen zodat de tournure niet kan afzakken). De tailleband is aan de achterzijde voorzien van een extra striklint om de rok om de taille te bevestigen.
De rok heeft twee voorpanden en twee achterpanden. De rok sluit aan de voorzijde middels vier parelmoeren knopen. De zoom van het rokgedeelte loopt aan de voorzijde op.
De twee achterpanden (de tournure) zijn verstevigd met tien horizontale stalen baleinen en aan de bovenzijde met vijf verticale baleinen. De baleinen worden aan de binnenzijde opgespannen door middel van drie paar verstelbare elastieken banden met metalen gespen (bovenzijde) en een ingenaaide brede baan katoen (onderzijde). De uiteinden van de baleinen zijn aan de binnenzijde verstevigd met crèmekleurig leer.
De tournure is aan de buitenzijde voorzien van een ingerimpelde rechthoekige lap stof, die door de vier horizontale baleinen eruit ziet als een harmonica. Aan weerszijden versierd met een ruche. Hieronder zijn twee brede ingerimpelde stroken aangezet. De zoom van de stroken en de rok zijn geschulpt afgewerkt.
De onderrok is geheel met de hand genaaid. De middelste verticale balein steekt uit de rok. Bij de taille is een winkelhaak gerestaureerd. Met name aan de bovenzijde zijn er bruine vochtvlekken.
Trefwoorden
vrouwenkleding, ondergoed, onderrok, tournure
textielcollectie
Onder bal- en avondkleding droegen vrouwen grote tournures, die meestal onderdeel uitmaakten van een onderrok. Aan de achterzijde hebben zij een lange sleep. Door de tournure in een onderrok te bevestigen was de kans op het verschuiven of afzakken klein.
In 1874 waren de tournures voor onder feest- en balkleding het grootst. Dit model rijst zelfs aan de achterzijde boven het tailleniveau uit. Dit effect verkreeg de naaister door een extra harmonicavormig deel op de rok te bevestigen. Ook dit deel is verstevigd met horizontale baleinen van staal. De stroken met geschulpte zomen geven extra volume. De voorzijde van de onderrok sluit met glazen knopen.
De twee elastieken inzetten in de tailleband zorgen ervoor dat de tournure niet te strak zit. De constructie van het binnenwerk met elastieken banden zorgt ervoor dat de sleep ten alle tijden uit blijft staan. Dit is overigens geen kleding om veel in te gaan zitten. Vrouwen konden zich in deze tijd heel voorzichtig op één heup neervlijen op een poef of stoel. Hierdoor bleven de japon en de tournure goed zitten. Dit is een goed voorbeeld van “Wie mooi wil zijn moet pijn lijden!”
De naaister maakte deze tournure nog geheel op de hand. Dit is opmerkelijk omdat er in de jaren zeventig allang goed werkende naaimachines beschikbaar waren. De geschulpte zoom was in deze tijd modieus, maar te bewerkelijk om op de naaimachine te stikken. Ook de rechte naden zijn niet machinaal gestikt. De naaister verstevigde bovendien de uiteinden van de tunnels voor de baleinen met kleine rechthoekjes van zacht leer. Dit verhinderde de baleinen door de stof heen te kunnen werken. Vermoedelijk is deze fraaie tournure gemaakt in Frankrijk. ( Judith van Amelsvoort)
Amsterdam Museum
Het onderzoek naar en fotografie van de collectie kinderkleding / miniatuurkleding / onderkleding is mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Marten Orgen Fonds, het Margarethe Petronella Fonds en het Netty van Doorn Fonds.
