Axiell Internet Server 6
  • Merklap van Susanna Rondeau, 1833 - 1835
  • Susanna Rondeau (1823-04-19 - 1840-02-01) (borduurster)
  • Amsterdam
  • zijde, linnen
    • hoogte: 35.5 cm; breedte: 28.5 cm;
  • opschrift regel 1: gotisch alfabet / cijferreeks,/ twee opwaarts gerichte pijlen / twee gotische g's / twee vijfen / ACR / EE: ACR: Anna Catharina Raaphorst, Opper-Linnen-Naaimatres EE: onbekend     : regel 1 en 2 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 2: gotisch alfabet / cijferreeks,/ twee opwaarts gerichte pijlen / twee gotische g's / twee vijfen / LSM / EB: LSM: Magdalena/Helena/Lena Staverman, weeskind EB: Elisabeth Bruine/Bruinen/Bruijning, kamermoeder     : regel 1 en 2 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 3: alfabet, Romeinse kapitalen, initialen: NPGRSMBARILL: NP: Petronella Wilhelmina Plas (Neeltje) groothuismoeder GRS: Geertrui Rosin, ziekenmoeder voor de meisjes MB: Maria Brok, kindermoeder AR: Johanna Cornelia Rijnders, Wollen-Matres ILL: onbekend    : regel 3 t/m 7 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 4: alfabet, Romeinse kapitalen, initialen: WFIVIBICPSKVV: onbekend    : regel 3 t/m 7 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 5: alfabet, Romeinse kapitalen, IVDWSRDAMLP: IVDW: Johannes van der Weg, schoolmeester SRD: Samuel Rondeau, vader van Susanna AM: Antje Muller, moeder van Susanna LP: onbekend    : regel 3 t/m 7 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 6: Alfabet, Romeinse kapitalen, initialen: AMLWIDMIMAI: AMLW: Anna Margaretha Lowijk, oma van Susanna IDM: Jan David Muller, opa van Susanna IM: Josua Muller, oom van Susanna AI: Alberdina Iggens, tante, vrouw van Josua    : regel 3 t/m 7 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 7: alfabet, Romeinse kapitalen, initialen BMLDGSRDHRD: BM: Barend Muller, oom van borduurster LDG: Leijsje Duijtgenius, tante van borduurster SRD: Samuel Rondeau, halfbroer van borduurster HRD: Helena Rondeau, dochter van Samuel, nicht van borduurster    : regel 3 t/m 7 zijn identiek m.u.v. de initialen 
    opschrift regel 8: SAMUELRONDEAUANTIEMULLERSRDIRDNRDHRD : Samuel Rondeau, vader Antie Muller, moeder SRD: Samuel Rondeau, halfbroer IRD: Johanna Rondeau (?) dochter van Samuel Rondeau jr. NRD: Onbekend HRD: Henrij of Helena Rondeau, kinderen van Samuel Rondeau jr.     
    opschrift regel 9: SUSANNARONDAUOUD10IAARANNO1833RDLRDIR: Susanna Rondeau, 10 jaar anno 1833 SRD: Samuel Rondeau, halfbroer LRD: Leonard Rondeau (?), zoon van Samuel Rondeau jr. IR(D): Johanna Rondeau (?) dochter van Samuel Rondeau jr.     
    opschrift regel 10: IPFVDPFEISIHCAADTGCFISSR : Regenten: IP: Jan Pennis FVDP: Frederik van de Poll FE: Faas Elias IS: Johannes Stijger IH: Jacob Hooft CATD: Cornelis Anne den Tex GCF: George Clifford IS: onbekend en borduurster (?) SR: Susanna Rondeau     
    opschrift regel 11: ACRLSMEBBNPGRSARREI ACR: Anna Carina Raaphorst, Opper-Linnen-Naaimatres LSM: Lena Staverman EB: Elisabeth Bruine, kammoedere MB: Maria Brok, kindermoeder NP: Neeltje Plas, groothuismoeder GRS: Geertrui Rosin AR: Johanna Cornelia Rijkers (Antje?). Wollen-Matres EEI of EE | I: onbekend     
    opschrift regel 12: De reeks wordt afgesloten door een rij van vijf kronen, waarvan vier identiek, de kroon in het midden wijkt af. De kronen zijn tussen twee gestileerde hartjes geborduurd, links en rechts. Initialen v.l.n.r.: IB | NP | GRS | ACR | LSM | MB | PSM IB: onbekend NP: Neeltje Plas GRS: Geertrui Rosin ACR: Anna Catrina Raaphorst LSM: Lena Staverman MB: Maria Brok PSM: onbekend     
    opschrift onder het naaikussentje: SR: Susanna Rondeau, borduurster     
    opschrift In de ster: SR / AM: Susanna's overleden ouders SR: Samuel Rondeau AM: Antje Muller     
    opschrift links en rechts onder de ster: HW / METG: onbekend     
    opschrift links boven, boven en links en rechts onde de druivendragers: IR / NW / IS / CR: IR: mogelijk Susanna's zus Johanna Rondeau NW: onbekend IS: onbekend CR: onbekend     
    opschrift onder het vogeltje op de tak: IR: Johanna Rondeau     
    opschrift rechts van de vogel, links van de ster, boven elkaar: DR / SR: onbekend     
    opschrift onder de achtpuntige ster van Bethlehem: HOB: onbekend     
    opschrift onder en rechts van de Nederlandse Leeuw: IDM / LW: IDM: Jan David Muller, grootvader van Susanna LW: onbekend     
    opschrift onder het vruchtenmandje: GR: onbekend     
    opschrift onder de wijnpers: AL: Anna Lowijk, grootmoeder van borduurstre     
    opschrift op de onderregel, onder en rechts van vruchtenmandje: IM / IDL: IM: Jan Muller (?) grootvader van borduurster IDL: onbekend     
    opschrift rechts en link van het gestileerde boompje: IB / PSV: onbekend     
    opschrift onder het orenmandje met vruchten, links, tegen de zoom: ANNO: deel van datering doek     
    opschrift onder het orenmandje, rechts, tegen de zoom: 1835: deel van datering doek     
    opschrift rechts van de egelantier: LVS: onbekend     
    opschrift onder het orenmandje rechts: AE: onbekend     
  • aankoop 2021-09-22
  • inv.nr. 7126
    in depot

  • Vervaardigd in het Burgerweeshuis, Amsterdam


  • Trefwoorden
  • merklap, borduurwerk, druivendragers, anjer, mand met fruit, naaikussen, ster, mand met fruit, mystieke wijnpers, mand met fruit, eikenboom, vogel, achtpuntige ster, Nederlanse Leeuw in Hollandse Tuin, egelantier, vogel, mand met fruit, Amsterdam Burgerweeshuis
    textielcollectie

  • Met veel liefde voor merk- en stoplappen schreef Berthi Smith-Sanders het boek Merk- en stoplappen uit het Burgerweeshuis Amsterdam (2013). Daarin beschrijft ze tien merk- en stoplappen uit één en dezelfde familie, op één doek na, de doek van Susanna Rondeau. De meeste doeken zijn vervaardigd in het Burgerweeshuis in Amsterdam, enkele kwamen tot stand in de huiselijke kring onder moeders vleugels. De doeken zijn, samen met de familieverhalen, generaties lang van moeder op dochter doorgegeven, totdat ze uiteindelijk op 9 november 1996 in een advertentie in Vrij Nederland te koop worden aangeboden. Mevrouw Sanders reageert. Korte tijd later is ze de eigenares. Haar echtgenoot Peter Smith duikt het Stadsarchief in en doet uitvoering onderzoek naar herkomst van de achtergrond van de borduursters. Dit resulteert in een prachtig naslagwerk. De merk- en stoplappen van Johanna Sikking (1784-1857), de dochter van haar zus Elisabeth (1773-183) Gerarda (Kaatje) Eijgensteijn (1822-1904) en Kaatjes kinderen Elisabeth (1860-1951) en Catharina Gerarda Evers (1863-1951) én van Susanna Rondeau komen tot leven. In 2021 doet mevrouw Sanders afstand van de doeken. De merk- en stoplappen gaan over in de collectie van het museum. Ze zijn, de doeken van de zusjes Evers uitgezonderd, weer thuis, op de plek waar ze ooit vervaardigd zijn.

    Antje Susanna Rondeau, de borduurster van deze merklap, wordt op 19 april 1923 in Amsterdam geboren. Ze is een dochter van Samuel Rondeau (1759), een “Bode bij ’t Syndicaat”, tevens kleermaker. Samuel trouwt drie keer. Zijn eerste echtgenote is Catharina de Jager of Jeeger, (….) met wie hij in 1786 zoon Samuel krijgt. Zijn tweede huwelijk met Gijsjen Margaretha Esseling (…) blijft kinderloos. Op 22 november 1820, trouwt de inmiddels zestigjarige Samuel met Antje Muller, 22 jaar oud en vijf maanden zwanger. Uit dit huwelijk worden drie meisjes geboren, waarvan Antje Susanna Rondeau de middelste is. Samuel overlijdt in 1824, korte tijd later in 1830 gaat ook Antje hemelen. In datzelfde jaar worden de zusjes Rondeau, Johanna Catharina, negen jaar, Antje Susanna zeven jaar en Alberdina zes jaar, in het Burgerweeshuis opgenomen. Susanna was bevriend met Kaatje Eijgensteijn (1822-1904) van wie het museum een merk-, een proefstoplap en een stoplap in de collectie heeft (inv.nr. 7123-7125). Beide meisjes ontvingen handwerkonderwijs in het weeshuis. De eerste opdracht was het borduren van een merklap, als deze taak met succes was volbracht volgde een stoplap. Susanna is pas tien jaar oud als ze de haar eerste kruissteekjes borduurt. In 1835 is de doek voltooid; die van de één jaar oudere Kaatje in 1836. Susanna moet een voortreffelijk borduurster geweest zijn. Er is geen stoplap van Susanna overgeleverd. Waarschijnlijk is zij door ziekte daar niet aan toegekomen. Ze overlijdt op 11 februari 1840 in het weeshuis op zestienjarige leeftijd.

    Susanna’s merklap, die 28,5 bij 35,5 cm meet, draagt alle kenmerken van een typische burgerweeshuisdoek. De helft bestaat uit reeksen van Gotische en Romeinse alfabetten en cijferreeksen, die een aantal keren exact herhaald worden. Deze rijen worden afgesloten met initialen. Dan volgen twee regels met persoonlijke gegevens: de naam van haar vader en moeder en haar eigen naam, leeftijd en het jaar waarin de doek voltooid is. Daarna worden de regenten herdacht. De laatste regel is voor weeshuispersoneel gereserveerd, zoals die van de Wollen-Matres, de Opper-Linnenmatres en de kindermoeder. De regels met cijfers en letters worden afgesloten met een reeks kronen, waaronder de intialen van bovengenoemde dames herhaald worden.
    De onderste helft van de doek is gevuld met klassieke merklapmotieven zoals de Verspieders van het Beloofde Land, de Nederlandse Leeuw in de Hollandse tuin, een Mystieke wijnpers en de gebruikelijke bloemen in alle maten en soorten, waarbij de tulp, de roos en de anjer zelden ontbreken. De motiefjes op deze vroeg negentiende-eeuwse doeken zijn nog wat stijf. Later zullen ze door romantische en meer aansprekende motiefjes vervangen worden. Aan de onderzijde wordt het jaar van voltooiing herhaald: ANNO 1835. Susanna werkte met zijden garen op een linnen ondergrond.

    Literatuur: Merk- en stoplappen uit het Burgerweeshuis Amsterdam, Berthi Smith-Sanders, 2013

    (Suzette van 't Hof)
  •  

  • Amsterdam Museum

  • Alle rechten voorbehouden


  • Gebruik deze duurzame link bij een verwijzing naar dit object:
    http://hdl.handle.net/11259/collection.114033