monogram / datering verso, linksboven: 1612: H G
: Vals Goltzius- monogram, waarschijnlijk door Ploos van Amstel aangebracht
opschrift verso, midden onder: Maria Tesselschade / Roemer Visscher / Dogter / AETAT. 18
: Waarschijnlijk in het handschrift van Ploos van Amstel
opschrift verso, linksonder: H Goltzius f 1612 / h 9½ d / b 7 d
: Waarschijnlijk in het handschrift van Ploos van Amstel
opschrift verso, onder opschrift: fia
: In een onbekende hand
stempel verso: C. Ploos van Amstel
: Blindstempel, Lugt 2036
merk verso: Museum Fodor
: Lugt 1036
nummer rechtsonder: 73
watermerk: Wapenschild met esculaap
legaat 1860-12-24
inv.nr. TA 10184 in depot
Herkomst
Coll. Hendrick de Wacker van Son, veiling Amsterdam (Hendrik de Leth) 26 okt. 1761 e.v.d., nr. 299: ' Een dito (sc. Vrouwe Pourtrait), een weinig op zij ziende, door denzelve (sc. Goltzius) en dito groote. (vgl. cat. nr. 41), Fl. 32,10 aan Metayer.'; Coll. C. Ploos van Amstel Jac. Cornelisz., veiling Amsterdam (Ph. v.d. Schley, J. de Bosch Jeronz. ,B. de Bosch Jeronz., J. Yver en C.S. Roos) 3 maart 1800 e.v.d., Kunstboek B nr. 9:' Het afbeeldzel van Maria Tesselschade, kunstig met zwart en rood Kryt getekend, door denzelven (sc. Goltzius). Fl 41,- aan Yver; Coll. Jacob de Vos, veiling Amsterdam (J. de Vries, A. Brondgeest, E. M. Engelberts en C.F. Roos) 30 okt. 1833 e.v.d., Kunstboek F nr. 9:' Het portret van Maria Tesselschade, de andere dochter van Roemer Visscher. Als voren.' (sc. in rood en zwart krijt). Samen met nr. 8, het vermeende portret van Anna Roemerdr. Visscher (cat. nr. 41) Fl. 530,-; Coll. J.G. Verstolk van Soelen, veiling Amsterdam (J. de Vries, A. Brondgeest en C.F. Roos) 22 maart 1847 e.v.d., Livre nr. 163 (samen met cat nr. 41).:' Deux superbes dessins représentant les portraits d´Anne et Marie Tesselschade, filles de Roemer Visscher, ils sont faits d´après nature à la sanguine et `a pierre d´Italie, et comme surpassant même les plus belles pages de l´artiste. (Fl. 821,- aan Brondgeest); Legaat CJ. Fodor, 1860
Dit portret is sinds het in het bezit is gekomen van de 18e-eeuwse verzamelaar Ploos van Amstel geregeld gepresenteerd als zijnde een portret getekend naar het leven van de beroemde dichteres Maria van Tesselschade (1594-1649). Zij is de tweede dochter van Roemer Visscher (1547-1620). Deze toewijzing is als eerste ontkracht door H. van de Waal.
Een onder verzamelaars veel voorkomende praktijk in de achttiende eeuw was het aan beroemde personen koppelen van portretten waarvan het onderwerp niet was geïdentificeerd. Vermoedelijk heeft Van Amstel een verband gelegd tussen de schoonheid van het gezicht van de tekening
en de onder contemporaine prominenten alom bekende schoonheid van Van Tesselschade. Een minder op smaak belustte overweging is het feit dat de hier afgebeelde dame een stuk papier in de hand houdt wat kan worden beschouwd als een naar de dichtkunst verwijzend attribuut. Van Amstel heeft de toewijzing misschien nog overtuigender willen maken door het papier te laten vervangen door een boek, getuige zijn opdracht aan J. Kornlein voor het maken van een kopie van de tekening in prentvorm.1 Een procédé waarbij voor het fascimile een afdruk wordt gemaakt
van het origineel welke daarna verder wordt bewerkt. Vermoedelijk heeft dit geleid tot het valer worden van het tekenblad. Ook hier zijn een Goltzius-monogram en het jaartal 1612 toegevoegd zoals bij het origineel, zeer waarschijnlijk door Ploos van Amstel zelf, het geval is. De gefalsificeerde identificatie is zich als een hardnekkig niet uit te wissen spoor gaan gedragen aangezien er twee eeuwen na dato deze onderlinge correllatie als Van Tesselschade en haar portret nog steeds wordt toegepast in boekwerken. Deze tekening en een als haar pendant gewaardeerde tweede portret zijn waarschijnlijk lange tijd op elkaar gelegen bewaard geweest aangezien de contouren van dit tweede portret op de achterkant van het blad zijn te onderscheiden. ( Roland van Baaren)