Het decor 'De Italiaansche straat' met een scène uit 'Gierige Gerard', 1768
Reinier Vinkeles (1741-06-19 - 1816-01-30) (tekenaar)
papier, waterverf, verf
hoogte: 19.2 cm; breedte: 33.8 cm;
signatuur/datering verso, rechts onderaan: R.Vinkeles ad vivum & delin 1768
opschrift verso, onderaan: Het Tonneel spel van Gierige gerard, in de Italiaansche Straat van de Amsterdamsche schouwburg
merk verso, links onderaan: Museum Fodor
: Lugt 1036
nummer verso, links onderaan: 767
legaat 1860-12-24
inv.nr. TA 10901
in depot
Herkomst
Veiling J. van der Marck, Amsterdam, 29 november 1773 e.v.d., Konstboek K, nr. 1007: 'Reinier Vinkeles. De Italiaansche Straat van dezelve Schouwburg [Amsterdamschen], met de speelende Persoonen van het Blyspel Gierige Gerard; met de Pen en Sapjes getekend, h. 7 b. 13 duim.' (f 46,10 aan Metayer); Veiling J.A. Jolles, Amsterdam, 27 november 1848, Kunstboek H, nr. 396: 'Reinier Vinkeles. Eene Tooneel-Voorstelling, uit 'de gierige Gerard.' (f 19,-, aan Bt [Brondgeest]); Collectie C.J. Fodor, legaat 1860
Trefwoorden
tekening, toneel
tekeningencollectie, collectie Carel Joseph Fodor
Catalogus tekeningen AHM 1999
De Amsterdamse schouwburg, gelegen aan de Keizersgracht, werd in 1664 door Philip Vingboons (1607/8-1678) grondig verbouwd, zodat hij voldeed aan de nieuwe toneelmode met snel verwisselbare coulissen die in centraalperspectief waren getekend. De nieuwe toneelrage, de uit Itali‰ afkomstige opera, moest opgevoerd kunnen worden. De 'Italiaansche straat' was ‚‚n van de nieuwe decors die in 1665 werden gemaakt.
In een boedelinventaris van de schouwburg uit 1686 wordt vermeld dat 'de Italiaansche straat' uit acht schermen, twee stoepen, een put en een balkon bestaat. Het doek is vermoedelijk geschilderd door Jacob Vennekool (1632-1673).
Alle decors zijn tijdens de brand van de schouwburg in 1772 verloren gegaan.
Het decor op de tekening van Vinkeles heeft aan de rechterkant in plaats van het Italiaanse gebouw, een deftig Hollands huis met een stoep ervoor. De scŠne laat de ontknoping zien van het toneelstuk 'De malle wedding, of Gierige Gerard'.
Van de toneelscŠnes die Reinier Vinkeles omstreeks 1770 tekende, zijn er nog twee bekend: een scŠne uit 'Agrippa of de gewaande Tiberius' in het decor 'de hofgalerij' en een scŠne uit 'Arzases of het edelmoedig verraad' in het decor 'de troonzaal'.
Uit het grote aantal prenten dat werd gemaakt van toneeldecors en -scŠnes blijkt de populariteit van het theater in de 18de eeuw. Het decor van 'de Italiaansche straat' is in prent gebracht door Adolf van der Laan (1684/90?-na 1740) naar een ontwerp van Hendrik de Leth (1703-1766). Ook Willem Writs vervaardigde prenten van toneelscŠnes in de schouwburg aan de Keizersgracht. ( Leonoor van Oosterzee)
Amsterdam Museum, legaat C.J. Fodor
