Met veel liefde voor merk- en stoplappen schreef Berthi Smith-Sanders het boek Merk- en stoplappen uit het Burgerweeshuis Amsterdam (2013). Daarin beschrijft ze tien merk- en stoplappen uit één en dezelfde familie, op één doek na, de doek van Susanna Rondeau. De meeste doeken zijn vervaardigd in het Burgerweeshuis in Amsterdam, enkele kwamen tot stand in de huiselijke kring onder moeders vleugels. De doeken zijn, samen met de familieverhalen, generaties lang van moeder op dochter doorgegeven, totdat ze uiteindelijk op 9 november 1996 in een advertentie in Vrij Nederland te koop worden aangeboden. Mevrouw Sanders reageert. Korte tijd later is ze de eigenares. Haar echtgenoot Peter Smith duikt het Stadsarchief in en doet uitvoering onderzoek naar herkomst van de achtergrond van de borduursters. Dit resulteert in een prachtig naslagwerk. De merk- en stoplappen van Johanna Sikking (1784-1857), de dochter van haar zus Elisabeth (1773-183) Gerarda (Kaatje) Eijgensteijn (1822-1904) en Kaatjes kinderen Elisabeth (1860-1951) en Catharina Gerarda Evers (1863-1951) én van Susanna Rondeau komen tot leven. In 2021 doet mevrouw Sanders afstand van de doeken. De merk- en stoplappen gaan over in de collectie van het museum. Ze zijn, de doeken van de zusjes Evers uitgezonderd, weer thuis, op de plek waar ze ooit vervaardigd zijn.

Elisabeth Evers wordt op 20 februari 1860 geboren als dochter van de dienstbode Kaatje Eijgensteijn (1822-1935) en de vijf jaar jongere dove kachelsmid Frederik Casper Evers (1825-1895). Zij trouwen op 5 mei 1852. Hun eerste kind, zoon Frederik Casper wordt in 1853 geboren en wordt slechts één jaar oud. Daarna volgt een tweede zoon, die de naam van zijn overleden broertje krijgt. Dan volgen twee meisjes: Elisabeth (1860-1951), vernoemd naar haar grootmoeder en Catharina vernoemd naar haar moeder.

Elisabeth treedt in huwelijk met Simon Gerrit Derks. Zij krijgen twee dochters en twee zonen. Op 16 november 1936 wordt Elisabeth weduwe. Zus Catharina verlies haar man twee jaar later in 1938. De zussen gaan samenwonen en blijven tot hun dood in 1951 bij elkaar. Voor Elisabeth is dat op 30 augustus 1951, voor Catharina 12 februari 1951, allebei in Amsterdam

Hun moeder Kaatje heeft in het Burgerweeshuis een goede handwerkopleiding gekregen. Dat wil ze graag aan haar dochters doorgeven. Ze onderricht haar meisjes zelf.
Elisabeth voltooit twee merklapjes, ééntje als ze acht jaar oud is en ééntje als negenjarige, én daarnaast nog een oefenstoplapje. Catharina was minder snel. Zij voltooit één merklapje als tienjarige. De doeken van de meisjes wijken in stijl en materiaal af van Burgerweeshuisdoeken.

Nadat Elisabeth haar merk- of borduurlapjes heeft voltooid wacht haar een nieuwe uitdaging. In het handwerkonderwijs volgt na het oefenen van cijfers en letters, meestal de stoplap. Of Elisabeth daar aan toegekomen is, is niet bekend. Dit oefenlapje zou daartoe een aanzet kunnen zijn. Het is niet gedateerd. Het draagt drie rijen van drie stoppen. De tweede rij begint met een winkelhaakstop. Behalve deze negen, voornamelijk kruisvormige, stoppen heeft Elisabeth een hoekstop uitgewerkt. Ze heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt. De meeste meisjes gebruiken gekleurd garen om beter zicht te hebben op de patronen die ze uitwerken. Met gebleekt of naturel garen werken was heel veel moeilijker. Daarom komen dergelijke stoppen pas later in het stopprogramma aan bod. Bij Elisabeth lijkt die volgorde omgekeerd te zijn. Slechts twee stoppen zijn, met gekleurd garen uitgevoerd. Ze heeft de uitdaging kennelijk aangedurfd. Haar moeder was een uitstekend handwerkster en zal haar dochters goed begeleid hebben. Daarnaast is Elisabeths doek sterk verwant aan de oefenstoplap die Kaatje in het Burgerweeshuis heeft gemaakt (inv.nr. 7124). De doek komt in opzet en materiaalkeuze zo sterk overeen, dat Berthi Smith zich afvraagt of de doek daadwerkelijk door Elisabeth vervaardigd is. Had Kaatje een vriendin met dezelfde initialen als haar dochter? Een E in de linker- en een E in de rechterbovenhoek?

Literatuur: Merk- en stoplappen uit het Burgerweeshuis Amsterdam, Berthi Smith-Sanders, 2013
(Suzette van 't Hof)