Illuminatieprenten, 1795

In januari 1795 werd het oude regime verjaagd, met behulp van de Franse revolutionaire troepen, die de Republiek binnenvielen. De revolutie in Nederland verliep zonder bloedvergieten en wordt daarom wel de ‘fluwelen revolutie’ genoemd.
Op 19 juni 1795 waren op 15 plaatsen in Amsterdam versierde bouwsels opgericht met zinnebeeldige en historische voorstellingen. Dit ter ere van de installatie van de eerste gekozen volksvertegenwoordigers in Amsterdam en de alliantie gesloten tussen de Franse Republiek en Nederland, nu de Bataafse Republiek geheten.
De bouwsels waren een vorm van politieke propaganda. ‘s Avonds zouden ze verlicht worden, maar door het slechte weer werden veel olielampjes uitgeblazen.
De drie hier getoonde illuminatieprenten komen uit een serie van 15 ingekleurde gravures. ( Lodewijk Wagenaar)

Een belangrijke eis van de Patriotten was het ontwerp van een nieuwe staatsvorm, of constitutie, waarin de vrijheid en de rechten van de mens gewaarborgd zouden zijn.
Deze decoratie toonde op propagandistische wijze, van links naar rechts, de gehate kenmerken van het oude regime: het leenrecht, de list, de adel, de hiërarchie, het geweld en de soldatendwang. In het midden verrijst uit een molensteen de stamboom van de Oranje-stadhouders.
Erboven wapperen de zeven vlaggen van de oude Republiek en is het borstbeeld van de laatste stadhouder, Willem V, te zien. De ‘Nijd’ draait aan het rad van avontuur, waarop ‘Aristocratie of Familiebelang’ geschreven staat. Kinderen vluchten voor de dwingelandij. ( Lodewijk Wagenaar)