stadskeur binnenzijde bodem: F: kleine stadskeur Amsterdam met jaarletter F
: jaarletter F=1765
jaarletter binnenzijde bodem: F: kleine stadskeur Amsterdam met jaarletter F
: jaarletter F=1765
meesterteken? binnenzijde bodem: koning in ovaal
: bron: Citroen 1975, nr. 980; Voet 1912, nr. 462/meesterteken toegeschreven aan Jacobus de Koning (1735 [1756] -1772)
herkeuringsteken sluitrand: ZII: herkeuringsteken met letters Z I I
: herkeuringsteken ZII gebruikt sedert 1953
opschrift voorzijde wand: Oproer tot/ Amsterdam/ Van den 24/: medaillon met opschrift: Oproer tot/ Amsterdam/ Van den 24/
opschrift voorzijde wand: tot den/ 28 junij/ 1748./: medaillon met opschrift: tot den/ 28 junij/ 1748./
opschrift voorzijde wand: De Zweed Gedoot/.: medaillon met opschrift: De Zweed Gedoot/.
opschrift sluitrand: JKS: initialen J K S
bruikleen 1960-04
inv.nr. KB 863 in depot
Langwerpige doos met afgeronde korte zijden, rechte wand en scharnierend deksel met duimstuk. Bodem, wand en deksel gegraveerd met voorstellingen van het Pachtersoproer te Amsterdam, 1748. Op bodem: de plundering van huizen aan een gracht. Op voorzijde wand: een schietpartij met fatale afloop, geflankeerd door medaillons met de opschriften: Oproer tot/ Amsterdam/ Van den 24/ en: tot den/ 28 Junij/ 1748./, waartussen bloem- en bladranken en medaillons waarin het opschrift: De Zweed Gedoot/. Op deksel: ongeregeldheden tijdens de openbare terechtstelling op de Dam van de twee aanstichters van het oproer. Op sluitrand zijn de initialen: JKS/ gegraveerd.
Herkomst
Verzameling W.J.R. Dreesmann, Amsterdam; veiling Frederik Muller, Amsterdam 22/25-3-1960, nr. 199; aangekocht door de Stichting Amsterdams Historisch Museum, waarvan in bruikleen sedert 1960
Dit type tabaksdoos is vrijwel de gehele achttiende eeuw in koper en zilver geproduceerd. Jacobus de Koning was specialist in dergelijke gegraveerde tabaksdozen. De voorstellingen op deze doos zijn vervaardigd naar een niet nader bekende prentenreeks van het zogeheten Pachtersoproer in Amsterdam, dat op 24 juni 1748 uitbrak. Overal in de stad werden huizen van de gehate belastingpachters geplunderd, waaronder de woning van A.M. van Aarsen op het Singel. De schutterij moest in actie komen om de orde te herstellen. Wellicht is die gebeurtenis op het deksel afgebeeld. Op 28 juni werden twee aanstichters op de Dam opgehangen, het waren de tuinman Pieter van Dord en het beruchte 'manwijf' Matje Arends van de Nieuwendijk. Tijdens de openbare terechtstelling ontstonden opnieuw rellen waarbij de schutterij hard optrad. Met de 'gedode Zweed' wordt Hans Aspelon bedoeld, een krachtpatser en oproerkraaier uit Zweden.
In een particuliere verzameling bevindt zich een aan Jacobus de Koning toegeschreven doos uit 1761, gegraveerd met een bijbelse voorstelling (Wttewaall 1994, p. 244 afb. 758). Zie: Inleiding Vreeken, p. X. ( Bert Vreeken)