signatuur/datering links onder: ABacker 1676: A en B aaneen
overdracht 1842
inv.nr. SA 991 in depot
Aan een tafel met rood, afhangend kleed vier mannen met breedgerande hoed. Achter het rechter tweetal een binnenvader. Rechts, eveneens zittend, twee vrouwen. Achter de stoel van de rechter, de handen op de leuning, een binnenmoeder. Achter dit groepje drie bejaarden, van wie één vrouw. Geheel rechts doorkijk op vegetatie.
Herkomst
Regentenkamer van het Oude Mannen- en Vrouwengasthuis; Raadhuis, eind 1842 of begin 1843
Blijkens de wapens aan de wand en de onderschriften eronder zijn de vier regenten aan de tafel links v.l.n.r.: Willem Pauw, Antoni Gommaerts, Isaac Jan Nys en Jeremias van der Meer; de twee zittende regentessen rechts: Helena Wybrands en Alida Reael (De Vries; tent.cat. 1845; Moes). ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
In een uitzonderlijk brede compositie zijn de vier regenten en de twee regentessen van het Oudemannen- en -vrouwengasthuis geportretteerd in vergadering. De mannen zitten rond een tafel die schuin in de ruimte is geplaatst. De vrouwen, die op een kleinere schaal zijn afgebeeld, zitten afgezonderd rechts. De blik van de regent rechts verbindt de twee groepen.
De compositie herhaalt - in spiegelbeeld - die van het regentenstuk dat Claes Moyaert 36 jaar eerder vervaardigde voor dezelfde instelling (Schuttersgalerij).
Adriaen Backer verlevendigde de voorstelling door toevoeging van drie oude mensen, die hun opwachting maken bij het bestuurscollege.
Aanvankelijk waren boven de hoofden van de geportretteerden hun familiewapens en hun namen te zien (v.l.n.r.): Willem Pauw, Antoni Gommaerts, Isaac Jan Nys, Jeremias van der Meer, Helena Wybrands en Alida Reael. Bij een restauratie in 1970 ontdekte men echter dat dit overschilderingen betrof. Toen deze werden verwijderd kwam er een muur met reliëfdecoratie te voorschijn. ( Norbert Middelkoop)
Tentoonstellingstekst
Bestuurders van de Amsterdamse liefdadige instellingen lieten zich bij voorkeur in vergadering afbeelden. Zo portretteerde Adriaen Backer in 1676 de vier regenten en twee regentessen van het Oudemannen- en -vrouwengasthuis. Sinds 1601 was dit gevestigd op de plaats van het voormalige Oude Nonnenklooster aan de Kloveniersburgwal. In 1757 verhuisde het tehuis naar een nieuw gebouw, dat tegenwoordig deel uitmaakt van de Universiteit van Amsterdam. De regenten en regentessen zijn bijeen in vergadering: de mannen zitten om de tafel, de vrouwen enigszins terzijde. Achter de stoel van een van hen staat de binnenmoeder.
Zij was verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken in het Oudemannen- en -vrouwengasthuis. Op de achtergrond laat haar mannelijke collega drie oude mensen binnenkomen. Deze verwijzen naar de bewoners van het tehuis. Hun aanwezigheid op het schilderij onderstreept de betrokkenheid van de regenten bij het welzijn van de oudelieden.
Vóór 1970 waren boven de hoofden van de geportretteerden hun familiewapens geschilderd met de namen: Willem Pauw, Antoni Gommers, Isaac Jan Nys, Jeremias van der Meer, Helena Wybrands en Alida Reael. Bij de restauratie van het schilderij ontdekte men echter dat het overschilderingen betrof. Eronder kwam een reliëfdecoratie te voorschijn. ( Norbert Middelkoop)
Tentoonstellingstekst
Bijna veertig jaar na een eerder schilderij, bestelt het bestuur van dezelfde instelling weer een groepsportret. Adriaen Backer herhaalt de compositie van zijn voorganger in spiegelbeeld, maar met beleid. De regenten en regentessen zijn nu meer met elkaar verbonden, vooral door de gedraaide houding van de rechter regent. De binnenvader, achter de regenten, leidt enkele oudjes binnen.