Met uitzondering van één hunner, die staande een boodschap overneemt van de binnenvader, zijn de regenten gezeten aan een tafel, ten voeten uit afgebeeld.
Herkomst
Nieuwezijds Huiszittenhuis, ‘Regentenvergader-plaatze’; bruikleen aan Rijksmuseum, 1885
Na een brand in 1645 werd het Nieuwezijdshuiszittenhuis in 1649 "volbouwd" (Wagenaar II, blz. 266). Volgens Wagenaar werd het doek in 165l, dus kort daarna, geschilderd: "tegen den oostelijken wand, is een groot Regentenstuk geplaatst, welk, in ’t jaar 1651, door Jacob Backer geschilderd is". Vandaar dat Caspar Commelin in 1693 het stuk betitelde: "Stichters afbeeldinge (zeer heerlyck door den vermaarden Konst-rijken Jakob Bakker geschildert)". Caspars vader Isaac Commelin (1598 1678), blijkbaar één van deze "stichters", is de zittende man geheel links, zoals blijkt uit het opschtift op de brief die hij vasthoudt: "Monsieur /Monsr Isaac Commelyn/ Amsterdam" (detailfoto van het museum, neg.nr. 1794/3). De voorgestelden zijn: Lucas Pietersz Conijn (regent 1630 1652), Rombout Kemp (1635 1652), Cornelis Metsue (1644 1662), Johan Steur, Claes van Lith (1640 1651) en Isaac Commelin (1647 1652). De jaartallen van hun regentschap kloppen zeer goed met het jaartal 165l (Krielaart). Het doek is één van de eerste Amsterdamse regentenstukken met een lichte achtergrond, wellicht naar voorbeeld van Haarlemse regentenstukken; Bauch acht ook in de algehele opstelling invloed van Frans Hals' 'Regenten van het Elisabethsgasthuis' van 1641 waarschijnlijk (Bauch, blz. 50; Haarlem, Frans Hals Museum). Een voorstudie in zwart krijt bevindt zich in het Rijksprentenkabinet te Amsterdam (Bauch, pl. 40; ook afgebeeld bij M.D. Henkel, Catalogus van de Nederlandsche teekeningen in het Rijksmuseum te Amsterdam I, 1942, pl. 92; kopie, met variaties, naar deze studie te München: W.Wegner, Kataloge der Staatliche Graphischen Sammlung München, Die Niederländischen Handzeichnungen des 15. 18. Jahrhunderts, Berlijn 1972, I, blz. 44, nr. 221; II, pl. 371).
In de vm. verzameling Van Eeghen bevond zich een voorstudie voor de man die in het midden staat (foto Gemeentelijke Archiefdienst, neg.nr. 12399). Een blad in de Fondation Custodia, verz. Lugt, Parijs (inv.nr. 4779) is vermoedelijk een studie voor de tweede man zittend van links (cat. Dutch Genre Drawings, A loan exhibition.. New York Boston Chicago 1971, nr. 5).
De voorstudie in het Rijksprentenkabinet, waarop drie grote pilasters de achtergrondswand geleden, toont een wat meer uitgebreide composite dan het schilderij. Bauch (die de toestand van het schilderij slecht acht) maakt daaruit op dat het doek is afgesneden (Bauch, blz. 49). Bauch zowel als Martin slaan de compositie van ons stuk zeer laag aan.
1978: Blijft in bruikleen in het Rijksmuseum. ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
Deze zes regenten besturen het Huiszittenhuis, een instituut dat thuiswonende armen helpt met levensbehoeften als brood en turf. Hun vergadering wordt even onderbroken door de ‘binnenvader’, die een briefje komt brengen. Samen met de ‘binnenmoeder’ rechts regelt hij de dagelijkse gang van zaken in het huis. Helemaal links zit de uitgever en schrijver Isaac Commelin.