Het Spinhuis was een heropvoedinggesticht voor dievegges, prostituees en ‘lediglopende meisjes’. Daar werden ze opgesloten en moesten zij wol spinnen of ander handwerk verrichten. Hier inspecteert een van de twee regentessen het kantwerk van een gestrafte. De ander rekent de boodschappen af. Groepsportretten als deze hingen in de regentenkamers van de zorg- en tuchtinstellingen. ( Laura van Hasselt)

Vanaf 1596 bezat Amsterdam een tuchthuis voor vrouwen. Dit Spinhuis was door het stadsbestuur opgezet als heropvoedinggesticht. Het werd bevolkt door dievegges, prostituees en ‘lediglopende meisjes’, die als straf spin- of soortgelijk handwerk moesten verrichten, zoals het naaien van linnen. Vier regenten en twee regentessen vormden het bestuur. De regenten waren eindverantwoordelijk en droegen zorg over de in- en uitgaven, terwijl de regentessen het huishouden bestierden en toezicht hielden op de vrouwen en op het personeel. Daarbij werden zij ondersteund door twee binnenmoeders. Op dit schilderij van Dirck van Santvoort zijn zowel de regentessen als de binnenmoeders vereeuwigd. Het volgt op een groepsportret van de vier regenten en de binnenvader van het Spinhuis van tien jaar eerder, voor zover bekend het eerste van de instelling. Dit schilderij van Nicolaes Eliasz Pickenoy, dat in de negentiende eeuw eveneens aan Santvoort werd toegeschreven, kent een moeizame ontstaansgeschiedenis. Uit notariële akten is af te leiden dat de opdracht werd gegeven in 1626, waarna het twee jaar duurde voordat de schilder aan zijn verplichtingen had voldaan. ( Norbert Middelkoop)

Vanaf 1596 bezat Amsterdam een tuchthuis voor vrouwen. Dit Spinhuis was door het stadsbestuur opgezet als heropvoedingsgesticht. Het werd bevolkt door dievegges, postituées en ‘lediglopende meisjes’, die als straf spin- of soortgelijk handwerk moesten verrichten, zoals het naaien van linnen. Vier regenten en twee regentessen vormden het bestuur. De regentessen hielden toezicht op de vrouwen en op het personeel; twee binnenmoeders controleerden het werk. In 1628 bestelden de vier regenten van het Spinhuis voorzover bekend hun eerste groepsportret; de twee regentessen volgden hen hierin tien jaar later.
Op dit schilderij zijn zowel de regentessen als de binnenmoeders vereeuwigd. Voor Dirck Santvoort was het waarschijnlijk zijn eerste opdracht voor een levensgroot groepsportret. Hij paste subtiele variaties toe op het door Van der Voort twintig jaar eerder geïntroduceerde compositieschema. Mogelijk baseerde hij zich tevens op het regentessenstuk dat door Jacob Backer voor het Burgerweeshuis was geschilderd en waarin de dames voor het eerst ten voeten uit zijn weergegeven. Santvoort plaatste de vier dames rondom een tafel en groepeerde ze twee aan twee, steeds een regentes met een binnenmoeder, die samen in een kleine actie zijn betrokken. Links wordt kantwerk geïnspecteerd, terwijl rechts de boodschappen worden afgerekend. Het tweetal rechtsvoor bevindt zich vóór de tafel en is groter afgebeeld dan het tweetal linksachter, waardoor er diepte in de sobere ruimte ontstaat. De hiërarchie binnen de groep is aangegeven doordat de regentessen zittend zijn weergegeven en de binnenmoeders staand. De dame geheel links is gezien haar leeftijd ongetwijfeld Lysbeth Hendricksdr Haeck (1559-1638). Zij was regentes van het Spinhuis van 1599 tot aan haar dood in 1638, het jaar waarin dit portret is gemaakt. De andere dame is Styntje Thomas, regentes van 1625 tot 1645.

Vanaf 1596 bezat Amsterdam een tuchthuis voor vrouwen. Dit Spinhuis was door het stadsbestuur opgezet als heropvoedingsgesticht. Er bestond een indeling naar zwaarte van misdrijf en een splitsing naar werk: breien en spinnen. Vier regenten en twee regentessen vormden het bestuur. De regentessen hielden toezicht op de vrouwen en op het personeel. Twee binnenmoeders controleerden het werk.
Op dit schilderij zijn de regentessen en de binnenmoeders van het Spinhuis vereeuwigd. Dirck Santvoort, een succesvol Amsterdams portretschilder, groepeerde de vier dames rondom een tafel. De nadruk ligt op de bestuurlijke verantwoordelijkheden van de regentessen (zittend) en op de meer praktische taken van de binnenmoeders (staand). Links wordt kantwerk van een gestrafte geïnspecteerd, terwijl rechts de boodschappen worden afgerekend.
De dame geheel links is waarschijnlijk Lysbeth Hendricksdr Haeck. Zij was regentes van het Spinhuis van 1599 tot aan haar dood in 1638, het jaar waarin het portret is gemaakt. De andere zittende dame is Styntje Thomas, regentes van 1625 tot 1645. ( Norbert Middelkoop)

Stellig het schilderij dat als volgt wordt vermeld in een van 1784 daterende, handgeschreven "Verklaring der Schilderstukken op de twee vertrekken der regentessen in het werkhuis te Amsterdam": .. "In de Kamer der Regentessen: Het Schildery naast de glazen is een stuk van den Jaare 1630 (sic!) geschildert door D.D. Zantvort, verbeeldende: Twee dames, aan welken door twee Moeders Rekening wordt gedaan. Uit de jaartekening van dit Stuk besluit men, dat het de Pourtraiten zyn van: Lysbet Hendriks Haecken, die Regentesse was van 1599 tot 1638. Tryntjen Thomas, welke Regentesse was van 1625 tot 1645" (afgedrukt bij Obreen, die echter dit document nog niet op ons schilderij betrok).
Eerder las Meyer (elders?) de naam der ene regentes als Lysbeth Baecken. Lysbeth Haecken of Baecken moet de links zittende, oudere regentes zijn. Zij onderbreekt haar bezigheid om de beschouwer aan te kijken. Met behulp van een knijpbrilletje inspecteert zij het kantwerk, dat de staande binnenmoeder haar ter keuring voorhoudt. Dit kantwerk is vervaardigd door (één der) in het Spinhuis opgesloten vrouwen. De jongere regentes, die rechts zit, moet Stijntje Thomas zijn. Zij rekent af met de andere binnenmoeder en kijkt de posten na die op het weekbriefje geschreven staan:
"uitgegeven / Aen soetemelck .. 1 / aen kool -- 1 / aen rapen -- 2 / aen beschuyt -- 1-4 / aen bier -- -9- / aen vis -- 1-10-8 / aen wortelen -- 4-10-" (voor een deel reeds gelezen door Meyer; verder ontcijferd aan de hand van detailfoto negatief Stedelijk Museum nr. 1794/5).
Al in 1845 werd het schilderij in de "Kunstkronijk" uitvoerig als ondergewaardeerd meesterwerk geprezen. Martin wijst op de wat archaische compositie, waarvan hij het "sobere realisme" waardeert (Martin, blz. 96, 186, 318). Het schilderij is voorzover mij bekend, het enige regentenstuk waarop de opdrachtgevers (de regentessen) niet groter in aantal zijn dan het personeel (de binnenmoeders) en nauwelijks meer plaats in het vlak innemen. ( Albert Blankert)

Vanaf 1596 bezat de stad een tuchthuis voor vrouwen. In dit 'Spinhuis' schijnt een indeling naar zwaarte van misdrijf en een splitsing naar werk te zijn geweest (breiende en spinnende vrouwen). Vier regenten, bijgestaan door twee regentessen, oefenden het bestuur uit. De regentessen hielden toezicht op de vrouwen en het huishoudelijk personeel. Daarnaast hielden de twee zogenaamde binnenmoeders, bijgestaan door twee binnenvaders, toezicht op het werk. Eén van de binnenmoeders op het schilderij toont het werk van een gestrafte.

Op dit schilderij zijn de regentessen en de binnenmoeders van het Spinhuis vereeuwigd. Dirck Santvoort groepeerde de vier dames rondom een tafel. De nadruk ligt op de bestuurlijke verantwoordelijkheden van de regentessen (zittend) en op de meer praktische taken van de binnenmoeders (staand).
Vanaf 1596 bezat Amsterdam een tuchthuis voor vrouwen. Dit Spinhuis was door het stadsbestuur opgezet als heropvoedinggesticht.
Er bestond een indeling naar zwaarte van misdrijf en een splitsing naar werk: breien en spinnen. Vier regenten en twee regentessen vormden het bestuur. De regentessen hielden toezicht op de vrouwen en op het personeel. Twee binnenmoeders controleerden het werk. Op het schilderij komt de samenwerking tussen de regentessen en de binnenmoeders tot uiting. Links wordt kantwerk van een gestrafte geïnspecteerd, terwijl rechts de boodschappen worden afgerekend.

De twee zittende dames zijn regentessen van het Spinhuis: een gevangenis en heropvoedingsgesticht voor dievegges, prostituees en ‘lediglopende meisjes’. De regentes links inspecteert een kantwerkje van een gestrafte, de regentes rechts rekent de boodschappen af. De twee ‘binnenmoeders’ houden toezicht op de gevangenen. Zij staan, want verschil moet er zijn.