signatuur/datering rechts op een bank: JSteen 1668: J en S als monogram
legaat 1854-03-15
inv.nr. SA 8314 te zien in Rijksmuseum Amsterdam
Het vrolijke huisgezin of 'Soo de ouden songen, pijpen de jongen'. Interieur met een gezin rond een tafel dat zich vermaakt met muziek, zang en drank. Links in het raam een jongen met een pijp en een hoorn, aan tafel een zingende oude man met opgeheven roemer, een man spelend op een doedelzak, twee vrouwen die zingen van een stuk papier, een kind met een lepel, een jongen met een fluit en een jongen en een meisje die een pijp roken. Voor de tafel krijgt een kind een slok wijn uit een kan. Op de vloer een hond, kruiken, een bord en een steelpan
Herkomst
? anonieme veiling, Amsterdam, 25 mei 1712, nr. 4; ? veiling Willem Lormier (1682-1758), ‘s-Gravenhage (A. Franken), 4 juli 1763 e.v., nr. 248; verzameling Joan Hendrik van Heemskerk van Achtienhoven e.a.; veiling, zijn weduwe Anna Petronella van Schuylenburch, ‘s-Gravenhage (S. Rietmulder), 29 maart 1770, nr. 108; anonieme veiling, Amsterdam, 5 december 1796, nr. 103; verzameling Charles Brind, 1833; ? van hem verworven door kunsthandelaar John Smith, Londen; van hem gekocht door Adriaan van der Hoop, 1833; legaat aan de Stad Amsterdam, 1854; Museum Van der Hoop, 1854-1885; bruikleen aan Rijksmuseum, 1885
De grootste en bekendste Jan Steen uit de collectie van Adriaan van der Hoop heeft als thema ‘Soo De Oude Songen, Soo Pijpen de Jongen’, zoals het briefje op de schoorsteenmantel vermeldt. Drie generaties van een feestvierende familie amuseren zich rond een tafel afgebeeld in een vrij chaotisch huishouden. De kinderen imiteren de volwassenen, niet alleen door te roken en te drinken maar ook door het bespelen van fluit en doedelzak, het instrument van de zotten.
In 1832 kocht Van der Hoop het schilderij van de Londense handelaar John Smith voor 1800 gulden. De kwaliteiten van het schilderij worden breed uitgemeten door Théophile Thoré, die vooral de brede en vrije schilderstrant prijst. Volgens hem kan in de goedlachse vrouw aan tafel de vrouw van de schilder worden herkend. Ook de Britse beeldhouwer Ronald Gower is enthousiast. Voor hem is de keuze duidelijk: ‘Of five of his pictures here this is the one I should choose.’ ( Norbert Middelkoop)
