Jan de Beijer verdiende zijn brood voornamelijk met het tekenen van topografische onderwerpen. Hij werkte voor belangrijke prentuitgevers en verzamelaars als Isaac Tirion, Cornelis Ploos van Amstel en Pierre Fouquet. Geschilderd werk van De Beijer is erg zeldzaam. Dit werk is in dat kleine oeuvre een buitengewoon geslaagd exemplaar. Waarschijnlijk heeft De Beijer vanaf een steiger in het IJ de uitmonding van het Singel in het IJ afgebeeld. Tegenwoordig ligt de westelijke punt van het Stationseiland tussen de hier getoonde kade en het IJ.
De opvallende toren links is de Haringpakkerstoren. Onderin die toren werd inderdaad de in de haven aangevoerde haring ingepakt, maar het deed ook dienst als vergaderruimten voor enkele gilden en vanuit de hogere verdieping werd toezicht gehouden op de haven. Op de door Hendrick de Keyser ontworpen spits is goed de goudkleurige haring te zien, die als bekroning diende. In 1829 werd de toren afgebroken. De koepel die links boven de huizen uitkomt, is die van de Ronde Lutherse kerk.
Rechts op de voorgrond is de Nieuwe Haarlemmersluis te zien, waarvan de brug de Nieuwendijk met de Haarlemmerstraat verbindt. Rechts daarvan is net nog de brug over de Brouwersgracht te zien. ( Tom van der Molen)
Catalogustekst
Het gezicht op de Haringpakkerstoren confronteert ons met een veel schilderachtiger aanpak. Wanneer het paneel niet overtuigend was gesigneerd, zou men er eerder een werk uit de kringen van Ten Compe of Ekels in hebben willen herkennen. De Beijer zal het uitzicht hebben vastgelegd vanaf de steiger van een van de boomhuisjes in het IJ, recht tegenover de Singel. Het standpunt stelde hem in staat om niet alleen de Haringpakkerstoren en de koepel van de Ronde Lutherse Kerk prominent te plaatsen maar tevens de blik van de toeschouwer achter de brug van de Nieuwe Haarlemmersluis langs te leiden, de stad in. Rechts is nog juist de brug over de Brouwersgracht te zien. De voormalige vestingtoren, genoemd naar de naastgelegen Haringpakkerijen, was in 1607 voorzien van een sierlijke spits met een haring als bekroning, naar ontwerp van Hendrick de Keyser. Onderin de toren werd haring ingepakt en een deel van het toezicht op de haven vond plaats vanuit de hoger gelegen verdieping. Ook hadden enkele gilden er hun vergaderplaats. Wegens bouwvalligheid zou de toren in 1829 worden afgebroken.
Het schilderij gaat terug op een onbekende schets, die in 1755 door de kunstenaar ook is uitgewerkt tot een tekening. Op het schilderij is de koepel van de Ronde Lutherse Kerk groter weergegeven en is het vrijstaande huisje juist links van de brug aan de voorstelling toegevoegd. Dit laatste detail nodigt uit om de Haringpakkerstoren tamelijk laat in het oeuvre van de kunstenaar te plaatsen, nadat de invloeden van zijn vakbroeders zich hebben doen gelden. ( Norbert Middelkoop)
Tentoonstellingstekst
Jan de Beijer is voornamelijk bekend als tekenaar van topografische onderwerpen. Tussen 1751 en 1769 tekende hij vele Amsterdamse stadsgezichten, die zeer in trek waren bij verzamelaars. Zijn zeer weinige schilderijen baseerde hij doorgaans op tekeningen van eigen hand. Dat is ook het geval bij de twee hier getoonde werken. In het bovenste schilderij is de Haringpakkerstoren afgebeeld, gezien vanaf het open water van het IJ. Verderop aan het Singel is de Ronde Lutherse Kerk te zien. De overbodig geworden vestingtoren, die in 1607 nog was voorzien van een sierlijke spits, werd in 1829 afgebroken. ( Norbert Middelkoop)
Catalogus AHM 1975/'79
In de Topografische Atlas van het Gemeentearchief bevindt zich een exemplaar van een ets van hetzelfde onderwerp, waarop slechts rechts en links iets meer te zien is en de schepen anders gerangschikt zijn; de ets is gesigneerd: "J. de Beyer ad viv. del. 1765. W. Writs Sculp. 1772" en draagt het onderschrift: "De Haringpakkers of Kruis Tooren te Amsterdam, uit het IJ te zien".
Op De Beyers schilderijen zijn de contouren meestal met donkere lijnen aangegeven. Zij hebben daardoor het karakter van ingekleurde tekeningen. Zeer sterk geldt dat bijvoorbeeld voor cat.nr. 52. Dat is niet verwonderlijk, gezien het feit dat de meester in de eerste plaats tekenaar was. Het onderhavige stuk, dat geheel in vlakjes van verschillende tint is geschilderd, valt daardoor zeer uit de toon in zijn geschilderde oeuvre. Het is meer in de trant van Jan ten Compe (vgl. cat.nr. 98 105).
Achter de huizen is de koepel zichtbaar van de Ronde Lutherse Kerk. Rechts de Nieuwe HaarlemmerSluis, die de doorvaart vormde naar het Singel. Uiterst rechts de ophaalbrug tussen Singel en Brouwersgracht. De rij huizen rechts van de Haringpakkerstoren heette de Camiaatjes, naar een gevelsteen "T Schip Damiate". Het meest rechtse huis (naast de ingang van de Steeg) is bewaard gebleven. ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
De Haringspakkerstoren dankt zijn naam aan de Haringpakkerij, waar de haring gezouten en gekuipt werd. De toren stond op de plek waar thans de Singel en de Prins Hendrikkade elkaar kruisen. Oorspronkelijk gebouwd als vestingtoren in de stadswal, kreeg de Haringspakkerstoren aan het eind van de 16de eeuw een andere bestemming. Hij verleende onder meer gastvrijheid aan het tinnegietersgilde en aan de gilden van hoeden- en mandenmakers. In 1606 werd de toren voorzien van een lage spits. In 1607 kwam daar een nieuwe spits voor in de plaats, vermoedelijk naar ontwerp van Hendrick de Keyser (1665-1621). In 1813 werd ook deze spits vervangen, ditmaal door een koepeltje. In 1829 werd de Haringspakkerstoren afgebroken. Op de achtergrond de koepel van de ronde Lutherse Kerk aan de Singel.
Tentoonstellingstekst
Jan de Beijer is voornamelijk bekend als tekenaar van topografische onderwerpen. Tussen 1751 en 1769 tekende hij vele Amsterdamse
stadsgezichten, die zeer in trek waren bij verzamelaars. Zijn zeer weinige schilderijen baseerde hij doorgaans op tekeningen van eigen hand.
Hier beeldde hij de Haringpakkerstoren af, gezien vanaf het open water van het IJ. Verderop aan het Singel is de Ronde Lutherse Kerk te zien.
De overbodig geworden vestingtoren, die in 1607 nog was voorzien van een sierlijke spits, werd in 1829 afgebroken.