opschrift rechtsonder: MAVRITIVS PRINCEPS / AVRASIONENSIS. / A° 1611
: A° 1611 later toegevoegd?
aankoop 1965-06-25
inv.nr. SA 23613 in depot
Man ten voeten uit, staande een kwart naar rechts, zijn linkerhand op de heup boven het gevest, zijn rechterarm afhangend en met een horizontale korte staf in de hand. De physiognomie van een jongere, vermoeide man, met hoog voorhoofd, kort, dun bruin haar en baard, de ogen op de beschouwer gericht. Zwaar harnas, een helm achter zich op tafel, tegen een donkere achtergrond, op getegelde vloer.
Herkomst
Verzamling Lord Northwich, Northwich Park, Gloucestershire; van deze geërfd door E.G. Spencer Churchill, 1912-1965; aankoop op veiling, Londen (Christie’s), 25 juni 1965, nr. 55
Prins Maurits (1567-1625) was de zoon van Willem van Oranje. Als kapitein-generaal voerde hij het leger van de Republiek aan tegen Spanje, met groot succes. Hij vestigde definitief zijn naam als held door de Spanjaarden in 1600 te verslaan, in de legendarische Slag bij Nieuwpoort. De Staten-Generaal beloonden hem met het vergulde harnas dat hij hier draagt. Het blauwe lint om zijn hals hoort bij de Orde van de Kouseband, die hij in 1613 ontving. Geschilderde portretten als deze hingen in de zeventiende eeuw in stadhuizen en thuis bij vertrouwelingen van de prins.
Catalogus AHM 1975/'79
Rechts onder het opschrift: MAVRITIVS PRINCEPS / AVRASIONENSIS. / Ao. 1611 (later toegevoegd ?). Het schilderij is echter vermoedelijk later dan 1611 ontstaan, daar het blauwe lint dat Prins Maurits (1567-1625) om zijn hals draagt bij de orde van de kouseband behoort, die de Prins pas in 1613 ontving. Het gouden harnas zou hij na de slag bij Nieuwpoort (1600) van de Staten Generaal ten geschenke hebben gekregen (notities in het museum).
Borenius catalogiseerde ons stuk, met een vraagteken, als Mytens met de opmerking: "Meer waarschijnlijk echter door G. Honthorst". De toeschrijving aan Mytens echter lijkt overtuigend als men ziet dat zeker eigenhandige staatsieportretten van deze meester dezelfde opzet vertonen. Precies dezelfde houding als Prins Maurits op ons schilderij heeft 'Georg Calvert, Lord Baltimore' op een door Mytens gesigneerd en 1627 gedateerd, vrijwel even groot portret in de verzameling Fitz William (tent. Londen, Royal Academy, 1938, nr. 52; foto op RKD).
Het portret lijkt in veel opzichten op en is wellicht een vrije navolging van het portret van Prins Maurits door Michiel van Miereveld (1567-1641), waarvan zich o.a. een exemplaar in het Rijksmuseum bevindt (cat. 1934, nr. 1581). Zie uitvoering over Van Mierevelds versies: catalogus tentoonstelling Het Nederlandse Staatsieportret, Maastricht, Delft, Eindhoven, Apeldoorn, cat.nr. 20, afb. 24, met literatuuropgave. Zie over Maurits' relaties met Amsterdam: catalogus tentoonstelling 1966. De compositie van ons schilderij verschilt van de Van Mierevelds door de houding van de linker arm, door de gehandschoende rechter hand, door de plaats van de helm en in de achtergronddetails. ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
Het gouden harnas dat prins Maurits op het schilderij draagt, zou hij na de slag bij Nieuwpoort (1600) van de Staten-Generaal ten geschenke hebben gekregen. Het blauwe lint om zijn hals behoort bij de Orde van de Kouseband, die hij in 1613 ontving.
Bekend is dat prins Maurits voor het verbeteren van zijn strategie gebruik maakte van tinnen soldaten waarmee hij veldslagen nabootste. Het schilderij verwijst daarom ook naar de komende tentoonstelling 'tinnen figuren maken historie' die van 24 mei t/m 1 september 1985 in het Prentenkabinet van het Amsterdams Historisch Museum zal worden gehouden.
