Catalogus AHM 1975/'79
Heette tot dusver door een onbekend meester. Mej. L. de Bruyn wees er echter op dat Van Miereveld de juiste benaming moet zijn. Er zijn een aantal andere, nauwelijks afwijkende exemplaren bekend, die traditioneel aan deze meester worden toegeschreven. Het onze lijkt mij tot de beste te behoren samen met: 1. Parijs, Louvre, cat. 1922, nr. 2465, gedateerd 1617; 2. Amsterdam, Rijksmuseum, cat. 1934, nr. 1587; 3. verz. R. Mees & Zonen, Rotterdam, 1959 (foto op RKD). Al deze schilderijen zijn, net als het onze, vervaardigd uit drie verticale planken, waarvan de middelste het breedst is.
De toeschrijving aan Van Miereveld wordt bevestigd door het opschrift "M. Mierevelt pinx." op een prent die H. Bary naar deze compositie maakte (ovale prent; HOLLSTEIN I, blz. 63, met afb.). Een geschilderd exemplaar, waarop Van Oldenbarneveldt als kniefiguur is weergegeven, is bekend uit de veiling J.H. Cremer, Amsterdam (F. Muller), 21 juni 1887, nr. 96, met afb.
Het zou m.i. onjuist zijn om al deze stukken in te delen in "eigenhandige" tegenover "atelierwerken": de consistente kwaliteit van al deze haast letterlijke herhalingen lijkt mij alleen mogelijk in een atelier, waarin diverse mensen zeer nauw samenwerkten.
Jan van Oldenbarneveldt leefde van 1547 tot 1619. "Met de machtige Raadpensionaris van Holland stond Amsterdam op gespannen voet. Toen deze door de onmogelijkheid van een alliantie met Frankrijk, voorstander werd van vredesonderhandelingen met Spanje, vond hij daarin Amsterdam scherp tegenover zich. Uit handelsbelang, vooral met het oog op de kaapvaart, behoorde de stad tot de oorlogspartij. Na de sluiting van het bestand in 1609 verbitterde de wederzijdse verhouding, hetgeen tot uiting kwam in de tegenwerking van Amsterdam bij Oldenbarnevelts fiscale maatregelen. Een dieptepunt werd bereikt toen de rechtzinnigen in 1617 het roer van de Amsterdamse stadsregering overnamen. Hun leider, Reinier Pauw, behoorde tot Oldenbarnevelts rechters" (cat. tent. 1967). ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
Van Oldenbarnevelt (1547-1619) was vanaf 1586 landsadvocaat van Holland. Als zodanig werd hij de invloedrijkste politicus van de jonge Republiek. Toen hij vredesonderhandelingen wilde aanknopen met Spanje raakt hij op gespannen voet met Amsterdam. Spanje had in oorlogstijd namelijk veel goederen nodig. Deze werden voor een deel door Amsterdam geleverd en bij een vrede zou die handel verminderen. Toen in 1609 toch een wapenstilstand tot stand kwam verscherpte het conflict. Het dieptepunt in de verstandhouding viel in 1617. In dat jaar kwamen de rechtzinnige calvinisten aan de macht, die niets van de godsdienstig gematigde Van Oldenbarnevelt moesten hebben. Hij verloor bovendien de politieke machtsstrijd met stadhouder Maurits, waarna hij in 1619 werd onthoofd.