Deze tekening werd voor een groot deel van zijn bestaan toegeschreven aan de kunstschilder Gerbrand van den Eeckhout (1621-1674) en is ook onder deze naam terecht gekomen in de collectie van Fodor in 1860. Desalniettemin is de huidige wetenschappelijke consensus dat het een werk is Samuel van Hoogstraten (1627-2678). De jonge Dordtse Van Hoogstraten was van ongeveer 1941 tot 1948 in leer was bij Rembrandt. Uit de laatste jaren die hij doorbracht in het atelier van Rembrandt is een reeks tekeningen bewaard gebleven die een duidelijke connectie met elkaar hebben. Deze volwaardige tekeningen beelden Oud en Nieuw Testamentische scènes uit in complexe composities die uitgevoerd worden in verschillende media om een schilderachtige uitstraling te geven. Deze lijken geïnspireerd te zijn op Rembrandts schilderijen uit de jaren dertig en veertig in navolging van zijn eigen leermeester, Lastman.

Enkele voorbeelden uit deze reeks werken zijn: De ongelovige Thomas (Amsterdam, Rijksprentenkabinet) , Esther voor Ahasveros (Haarlem, Teylers Stichting) en De aanbidding van de herders (Hamburg, Kunsthalle) . Kenmerkend aan de werken zijn verder de breed geproportioneerde figuren en de doorwerkte uitvoering. Dit zien we ook terug in De visitatie van Van Hoogstraten. De ondertekening is aangebracht met zwart krijt, waar vervolgens dunne schetsende lijntjes overheen aan werden gebracht om de hoofdlijnen van de figuren aan te duiden. Daarna werden de contouren van de figuren en architectuur aangedikt. Vervolgens maakte hij gebruik van een wassing in bruine en rode inkt, aangebracht met penseel om ten slotte details aan te brengen met rood krijt en een enkel hoogsel in wit op de vaas in de achtergrond. Er zit daarnaast niet veel beweging in de voorstelling. De figuren van Maria en Elisabeth hebben zware proporties en een zeker statische houding. In Van Hoogstratens boek geeft hij in het hoofdstuk over tekenen aan dat voor het begin van een compositie de mediums pen en inkt het beste werken voor de contouren en was aangebracht met penseel voor de schaduwen. Deze opzet kon vervolgens voltooid worden door details aan te brengen met rode krijt en pastel. De wijze waarop rood krijt gebruikt worden in de reeks Bijbelse voorstelling, komt eigenlijk alleen voor in de vroege jaren van zijn carrière.
Ook de voorstelling is niet altijd compleet hetzelfde geïnterpreteerd. Toch kan er met zekerheid gezegd worden dat het het verhaal van de visitatie betreft. In Lucas 1 vers 39 en 40, wordt beschreven hoe de zwangere Maria op bezoek gaat bij Elisabeth in het huis van Zacharias en hoe het kind in Elisabeths schoot, Johannes de Doper, opsprong bij het horen van Maria. Een belangrijke inspiratiebron voor dit werk moet Rembrandts schilderij van De visitatie (Detroit, Institute of Arts) uit 1640 geweest zijn. Hoewel de tekening van Van Hoogstraten een stuk simpeler is uitgevoerd, lijken enkele bijzondere details direct over te zijn genomen van het schilderij van Rembrandt. Een daarvan is het hondje rechtsonder en de andere zijn de twee pauwen linksboven. Beide zijn een symbool voor trouw. Andere overeenkomsten zijn de begroeiing op het binnenhofje en de trap. Maria is te herkennen als reiziger door haar hoed en op beide voorstellingen is Zacharias afgebeeld. Wat opvalt aan Elisabeth echter, is dat zij in tegenstelling tot de Bijbelse vertelling, als een jonge vrouw is afgebeeld. Hierin wijkt Van Hoogstraten af van Rembrandt, die Elisabeths ouderdom benadrukt door haar af te beelden met een kromme rug en een wandelstok.

Deze tekening en de bijbehorende reeks zijn een mooi voorbeeld van hoe Rembrandt tewerk ging met zijn leerlingen in zijn atelier. De meester gaf zijn leerlingen de opdracht om composities te maken met meerdere figuren van Bijbelse of mythologische voorstellingen. Hierin werd van hen verwacht dat zij gebaren, lichaamstaal, gezichtsuitdrukking en interacties tussen protagonisten zouden verzinnen. Van Hoogstraten is echter uniek in feit dat hij van zijn geschetste voorstellingen een schilderachtig eindwerk produceert door met meerdere mediums een gelaagd geheel te creëren. Ten slotte schijnt zijn liefde voor ruimtelijk perspectief al door in de gedetailleerde weergave van de architectuur. In zijn latere carrière zal Van Hoogstraten dit gebruik voortzetten en schrijven over hoe schilders het beste konden omgaan met ruimtelijke constructies in het platte vlak in zijn traktaat over de schilderkunst (1678).
( Thirza van Tiel)