signatuur/datering verso, links onderaan: Jb: Cats inv & fec/ 1782
: kleine b schuin boven J
merk verso, links onderaan: Museum Fodor
: Lugt 1036
nummer verso, rechts onderaan: 336
watermerk: wapenschild met dubbele diagonale band, erboven een lelie
legaat 1860-12-24
inv.nr. TA 10465 in depot
Herkomst
Veiling Elzer, Amsterdam, 11 november 1845, Kunstboek A, nr. 45: 'J. Cats. Eene bevrozene Rivier, rijk gestoffeerd met sleederijders en onderscheidene groepen bij elkander staande personen, wandelaars, schaatsenrijders, een ijsschuitje benevens verdere stoffagie. Zeer fraai en uitvoerig met dito [o.i. inkt].' (f 150,- aan Fodor); Collectie C.J. Fodor, legaat 1860
Jacob Cats begon zijn carriŠre als behangselschilder. Toen de vraag naar geschilderde kamerbehangsels verminderde, legde hij zich volledig toe op het maken van getekende landschappen en stadsgezichten. Zijn minutieus uitgewerkte voorstellingen met uitgebreide stoffage vonden gretig aftrek bij de verzamelaars. Hij werd ‚‚n van de meest gerenommeerde tekenaars uit de tweede helft van de 18de eeuw.
De voorstelling is herkend als een gezicht vanaf Buiksloot naar het zuiden over Den Ham, een gedeelte van het IJ dat in Cats' tijd nog niet was ingepolderd. Links ligt het Galgenveld op de Volewijck, daarachter de stad Amsterdam. Cats maakte deze taferelen in het atelier, waarbij hij oneindig varieerde met stoffage en topografische elementen. Dezelfde voorgrond als Cats hier gebruikte, komt voor op een schets in Parijs (afb. a). De achtergrond, het topografisch element, verschilt. De tekening in Parijs draagt aan de achterzijde een door Cats geschreven volgnummer. Die genummerde bladen bevonden zich in Cats' portefeuille. Klanten konden daaruit motieven kiezen voor te vervaardigen tekeningen. De Nederlandse verzamelaar en kunsthandelaar Christiaan Josi (1768-1828) beschreef deze werkwijze van Cats in zijn commentaar bij de heruitgave van de 'prenttekeningen' van Cornelis Ploos van Amstel (1726-1798): Il gardait toujours un porte-feuille de ses esquisses afin que les amateurs pussent en
choisir les sujets, d'aprŠs quoi il fit des dessins finis. Cats' methode heeft ertoe geleid dat van hetzelfde onderwerp verschillende uitvoeringen bestaan. ( Ingrid Oud)