Felix Meritis was een Amsterdams genootschap ter bevordering van kunst en wetenschap. Het genootschap werd in 1777 opgericht en in 1788 betrok het een eigen pand aan de Keizersgracht. Daar werden lessen gegeven, discussies gevoerd en concerten gehouden. In de achttiende eeuw ontstonden dit soort genootschappen door heel Europa. Ze dienden ertoe om gelijkgestemden de mogelijkheid te bieden om zich op een deugdzame manier te ontwikkelen en kennis op te doen. In de jaren ’90 van de achttiende eeuw maakte Jacques Kuyper, soms in samenwerking met Pieter Barbiers Pzn. (1749-1842) vier tekeningen van de verschillende ruimtes in het gebouw, waarvan het Amsterdam Museum er drie in de collectie heeft.
De werken in het Amsterdam Museum laten de Muziekzaal, de Zaal der Physica en de Gehoorzaal zien. Ze zijn gemaakt tussen 1791 en 1794, en later (aan het begin van de negentiende eeuw) als prent uitgegeven Cornelis Sibille Roos, vervaardigd door Noach van der Meer (1741-1822) en Reinier Vinkeles (1741-1816). Kunsthistorici Frans Grijzenhout en Carolus Tuyll van Serooskerken stellen echter dat de tekeningen hier niet enkel voor als studies dienden, maar ook als zelfstandige tekeningen moeten worden beschouwd. Dit omdat de tekeningen reeds voor het vervaardigen van de prenten worden genoemd door Roos, in een prospectus waarin hij de prenten aankondigt. Ook werd het blad met de Zaal der Natuurkunde door Roos als prijs in een loterij aangeboden, wat aangeeft dat het blad gold als op zichzelf staand kunstwerk.
Dit werk toont de Muziekzaal van Felix Meritis. Deze werd gebruikt voor concerten van beroemde componisten, waaronder Brahms en Schumann, en stond bekend om haar uitstekende akoestiek. Dit is de eerste tekening in de reeks van vier. Hij is gemaakt door Jacques Kuyper en Pieter Barbiers Pzn., die aan meerdere werken in de reeks samenwerkten. Barbiers tekende in deze gevallen de architectuur, en Kuyper de figuren. De zaal is op de tekening gevuld met modieus geklede figuren, die in feestelijke kleding dansen op de muziek die op het podium op de achtergrond wordt gespeeld. De scène wordt belicht door twee grote kroonluchters.
Dit werk is in prent uitgevoerd, in hetzelfde jaar als de tekening. Ook bestaat er een bavelaar door J.S. d’Arnaud die op basis van prent of tekening vervaardigd moet zijn. Een bavelaar is een klein in hout gesneden diorama, geplaatst in een houten kastje. Prent en bavelaar bevinden zich in de collectie van het Amsterdam Museum. Opvallend is dat de prent op dezelfde manier door twee kunstenaars is uitgevoerd als de tekening; waar Van der Meer de architectuur op zich nam, wijdde Vinkeles zich aan de figuren. De prent is zo goed als identiek aan de tekening, maar op de bavelaar zijn verschillen te bemerken. Zo neemt de groep mensen een prominenter deel van de tekening in en zijn de kroonluchters iets verhangen.
( Nina Reid)