signatuur/datering middenonder: D.D. Santvoort fe./ 1640
opschrift op achterzijde: N = 7
: Dit schilderij is nr. 7 van de 'Lijst van de Portraiten, Wapenen en Schilderijen behorende aan Mejuffrouw Maria Suizanna Theodora de Wildt', een lijst van schilderijen die Maria S.Th. de Wildt op 13 april 1838 in bewaring gaf aan de gemeente Leiden.
bruikleen 2002-09
inv.nr. SB 6396 in depot
Titel in correspondentie van Instituut Collectie Nederland (bruikleengever)
Jongen in bosrijk landschap met in rechterhand pijl en boog. Met linkerhand houdt jongen een zwarte hond vast aan riem. De jongen heeft over zijn schouder een driedubbele gouden ketting hangen met daaraan een grote gouden penning.
Herkomst
Vermoedelijk vanaf 1640 vererfd via de familie De Wildt; Hugo de Wildt (1741-1813), Leiden; vererfd aan zijn dochter Maria S.Th. de Wildt (1766-1851), Wassenaar (1838); vererfd aan Anna Ch. Rotteveel-Salome, Wassenaar; door haar geschonken aan mr. Frans de Wildt (1805-1869), Amsterdam, 1852; vermoedelijk vererfd aan Johanna E. de Wildt (1832-1908), echtgen. van Jhr. Salomon Backer, Amsterdam/Heemstede, 1869; vererfd aan haar dochter Frederika J.F. Backer (1863-1934), echtgen. van D. Blaauw, 's-Gravenland, 1908; vererfd aan Jhr. F.J.E. van Lennep (1890-1944), Amsterdam, 1934; door hem in commissie gegeven aan Kunsthandel Hoogendijk & Co., Amsterdam, 1941; H. Posse, 1941; H. Herbst, Wenen; A. Hitler; FÜhrermuseum, Linz; Verzameling Stichting Nederlands Kunstbezit, Den Haag; overgedragen aan de Dienst 's Rijks Verspreide Kunstcollecties; overgedragen aan de Dienst Verspreide Kunstcollecties; overgedragen aan de Rijksdienst Beeldende Kunst, Den Haag; overgedragen aan het Instituut Collectie Nederland, Rijswijk/Amsterdam; in bruikleen aan het AHM sinds 2002
De drie oudere broers van Hiob de Wildt (1637-1704) stierven alle drie kort na hun geboorte. Vanaf 1659 assisteerde Hiob zijn vader als tweede secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam. Later volgde hij zijn vader op. Ook Hiob zou weer door zijn zoon worden opgevolgd. ( Laura van Hasselt)
Het hier afgebeelde driejarige jongetje in een opvallend rood overkleed is Hiob de Wildt. Hij werd in 1640 net als zijn ouders, David de Wildt (1611-1671) en Elisabeth van der Voorde (1611-1677), door Van Santvoort geportretteerd. Hiobs vader werd het jaar na deze portretten secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam, een hoge functie. De hoge status wordt in het portret benadrukt door de pijl en boog die het jongetje vasthoudt. De jacht werd als een aristocratische bezigheid gezien. Hiob wordt op die manier door Van Santvoort gepresenteerd als behorend tot de absolute
elite. Ook de zwarte hond die Hiob aan de lijn heeft kan misschien als symbool voor de jacht beschouwd worden, maar mogelijk wordt hier ook een commentaar geleverd over hoe jongens opgevoed dienden te worden. De Dordtse arts van Beverwijck schreef over discipline in de opvoeding: ‘Even gelijck de paerden (...) indiense niet van jonghs op getemt, ende wel geleert en werden, altijts hart in de mont blijven, ende nae den toom niet en luysteren: soo gaet het oock met de kinderen, indien men haer de volle toom geeft, ende in’t wilt laet op-wassen.’ Wellicht gold de beeldspraak van het beteugelde paard ook voor een hond aan de lijn en wordt Hiob hier voorgesteld als een jongetje met een goede opvoeding. ( Tom van der Molen)
Catalogus Kopstukken 2002-'03
Gedurende lange tijd was de identiteit van deze kleine blonde jongen met zijn felrode overkleed onbekend. Al in 1838, toen het portret samen met 48 andere portretten uit de collectie De Wildt tijdelijk in bewaring werd gegeven aan de gemeente Leiden, wist men niet meer wie het knaapje was. Ongeveer honderd jaar later meende men dat het portret geïdentificeerd moest worden als dat van Gilles de Wildt (1641-1672). Aan deze identificatie is daarna nooit meer getwijfeld, totdat zeer recent bleek dat het schilderij 1640 is gedateerd. Gilles, die pas in 1641 werd gebo¬ren, kan dus niet de geportretteerde zijn. De enige uit zijn gezin die wel in aanmerking komt, is zijn oudere broer Hiob, die in de nacht van 21 op 22 april 1637 ter wereld kwam en ongeveer drie jaar oud was toen Dirck Santvoort dit portret geschilderde.
Vermoedelijk maakte het kinderportret deel uit van een opdracht aan Santvoort van in totaal drie schilderijen. In 1640 maakte de schilder namelijk ook twee portretten van Hiobs ouders. Opmerkelijk is wel dat dit ovale panelen zijn waarop de geportretteerden als halffiguren zijn weergegeven. In vorm en compositie sluit het portret van Hiob dus nauwelijks aan bij die van zijn ouders.
Hiobs vader, Davidt de Wildt, werd een jaar na de vervaardiging van de drie portretten tweede secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam. Zijn voorganger in die functie, mr. Elbert Dircksz Spiegel (1600-’74), had in 1638-’39 zijn vijf dochters al door Santvoort laten portretteren. Deze grote opdracht van vijf portretten kan voor Davidt de Wildt, die zich in 1640 wellicht al voorbereidde op zijn nieuwe benoeming, medebepa¬lend zijn geweest bij zijn keuze om zichzelf, zijn echtgenote en zijn enige levende zoon ook door Santvoort te laten portretteren.
Spiegel had zijn dochters als de personificaties van de vijf zintuigen laten weergeven terwijl Davidt de Wildt ervoor koos zijn zoon te laten uitbeelden in een portretvorm zonder eenduidige allegorische betekenis. De jongen staat in een bosrijk landschap met in zijn rechter¬hand een pijl en boog, terwijl hij met zijn andere hand een zwarte hond aan een riem vasthoudt. Deze attributen van de jacht duiden er niet op dat de familie De Wildt in 1640 ook jachtrechten bezat want zij had toen nog geen buiten; pas in 1658 kocht Davidt de hofstede Schoonoord bij Velzen. De attributen waren vooral bedoeld om het jongetje een adellijk voorkomen te geven, zodat de hoge status van de familie waaruit hij voortkwam, werd benadrukt.
Hiob heeft over zijn schouder een driedubbele gouden ketting hangen met daaraan een grote gouden penning. Deze penning lijkt sterk op een munt van tien excelentes die in 1497 in Spanje werd geslagen in opdracht van Ferdinand van Aragon en Isabella van Cas¬tilië. Waarom Hiob juist deze Spaanse munt aan zijn zijde heeft hangen, is niet duidelijk. ( Eric Domela Nieuwenhuis)
Tentoonstellingstekst
Hiob de Wildt (1637–1704) was ongeveer drie jaar oud toen Dirck van Santvoort dit portret van hem schilderde. Van Santvoort had een grote reputatie als schilder van kinderen, die door hem veelal als herders en herderinnetjes werden verbeeld.
Het portret van Hiob de Wildt was onderdeel van een grotere opdracht aan de kunstenaar; Santvoort schilderde ook twee portretten van Hiobs ouders. Vader Davidt de Wildt werd in 1641 secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam, een functie waarin Hiob hem later zou assisteren en opvolgen. De jongen staat in een bosrijk landschap. Over zijn schouder hangt een driedubbele gouden ketting met een Spaanse gouden penning. In zijn rechterhand heeft hij een pijl en boog, terwijl hij met zijn andere hand een zwarte hond aan een riem vasthoudt. De attributen zijn vooral bedoeld om het jongetje een adellijk voorkomen te geven en zijn familie een hogere status. ( Norbert Middelkoop)
U zou het misschien niet zeggen, maar we zien hier een jongen afgebeeld. Hij staat in een bosrijk landschap met in zijn rechterhand pijl en boog en met zijn linkerhand houdt de jongen een zwarte hond vast aan een riem. Kinderen droegen hetzelfde, hun haardracht was het belangrijkste uiterlijke verschil. Jongens zijn te herkennen aan de pony, meisjes hadden lang haar.
Tegenwoordig is dat ondenkbaar, met de algemene modenormen van nu. Gelukkig is er wel meer en meer aandacht voor transgenders; mensen die niet in het juiste lichaam zijn geboren maar wel met de normen van het geboortegeslacht moeten opgroeien. Of mensen die zich meer genderfluïde voelen. Zij voelen zich niet man of vrouw, maar beide of afwisselend of soms beide niet. Het allerbelangrijkste is natuurlijk dat je te allen tijde de mens blijft zien. Man of vrouw, jongen of meisje; het zou niets moeten uitmaken. ( Ellie Lust)
Bruikleen Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijswijk/Amsterdam, aan het Amsterdam Museum. Buitenland: Loan Netherlands Institute for cultural Heritage (ICN), Rijswijk/Amsterdam, on loan to Amsterdams Historisch Museum