Joan Willemsz Blaeu (1596-1673) was de zoon van de beroemde cartograaf Willem Jansz Blaeu (1573-1638), die globes maakte en landkaarten uitgaf. Joan trouwde in 1634 met Geertruyd Pietersdr Vermeulen en nam na het overlijden van zijn vader de globe- en landkaartenhandel over, samen met zijn broer Cornelis. De zaak floreerde en de Blaeus werden de grootste uitgevers van landkaarten van Europa. Het hoogtepunt kwam in 1662 toen de Atlas Maior werd uitgegeven, een verzameling meer dan zeshonderd landkaarten. Het was een zeer kostbaar werk in 9 tot 12 delen, afhankelijk van de taal waarin het werd uitgegeven.
De zeereizen leverden een grote hoeveelheid geografische kennis op. In Amsterdam werd deze kennis in kaarten verwerkt. De VOC probeerde de zeekaarten geheim te houden om zo de concurrenten voor te blijven.

Joan Willemsz Blaeu was de zoon van de beroemde cartograaf Willem Jansz Blaeu, die globes maakte en landkaarten uitgaf. Joan studeerde in Leiden en Padua en promoveerde in de rechten. Hij trouwde in 1634 met Geertruyd Pietersdr Vermeulen. Nadat zijn vader Willem in 1638 overleed nam hij de globe- en landkaartenhandel over, samen met zijn broer Cornelis. De zaak floreerde en de Blaeus werden de grootste uitgevers van landkaarten van Europa. Het hoogtepunt kwam in 1662 toen de Atlas Maior werd uitgegeven, een verzameling van circa zeshonderd landkaarten, een zeer kostbaar werk in 9 tot 12 delen, afhankelijk van de taal waarin het uit werd gegeven. De belangrijkste drukkerij van de firma Blaeu was de ‘Negen Muzen’, met negen drukpersen aan de Gravenstraat. Nadat in 1672 het bedrijf afbrandde, hield het bedrijf weliswaar niet op te bestaan, maar de gloriejaren waren voorbij, zeker toen Joan in 1673 overleed en het bedrijf naliet aan zijn zoon Joan jr.
Blaeu had naast zijn bezigheden als kaarten- en globemaker ook vele publieke functies. Hij was raad in het stadsbestuur van 1651 tot 1672 en hij is een van de overlieden van de handboogdoelen die in 1653 door Van der Helst werden geportretteerd. Het is opvallend dat Blaeu niet voor Bol, Van der Helst of een andere Amsterdamse portrettist koos maar voor een weinig bekende schilder uit Vianen. ( Tom van der Molen)

Joan Blaeu (1596-1673) zette de cartografische uitgeverij voort van zijn vader Willem Blaeu (1573-1638). Zijn ‘Grooten Atlas oft Wereldbeschrijving’ in negen delen (Amsterdam 1664-1665), gold als de best uitgevoerde atlas van die tijd. Kostbaar gebonden en ingekleurde exemplaren dienden als geschenk voor vorstelijke personen en waren destijds een gewild object voor verzamelaars. Een andere beroemde uitgave was zijn Nederlandse stedenatlas uit 1652. Blaeu’s linkerhand rust op een tellurium, een instrument waarmee men de bewegingen van de aarde aanschouwelijk kon maken. In 1672, een jaar voor de dood van Joan Blaeu, ging de drukkerij met negen drukpersen, ‘De negen muzen’ geheten, door brand verloren. ( Norbert Middelkoop)

Joan Blaeu (1596-1673) nam de drukkerij en uitgeverij van zijn vader Willem over. Hij verzorgde onder andere een nieuwe uitgave van diens ´Grooten Atlas oft Wereltbeschrijving´. Dit was een meerdelige atlas waarvan vertalingen verschenen in het Frans, Duits, Spaans en Latijn. Van 1663 tot 1705 was de firma Blaeu de officiële kaartenmaker van de VOC. De drukkerij heette ´De Negen Muzen` omdat er 9 drukpersen draaiden. Hij was gevestigd in de Gravenstraat achter de Nieuwe Kerk en brandde in 1672 volledig af. Blaeu was jurist en bekleedde verschillende hoge bestuursfuncties in de stad. Zijn linkerhand rust hier op een tellurium. Met dit instrument, uitgevonden door de firma Blaeu, kon men de bewegingen van de aarde aanschouwelijk maken.

23 februari 1672 was een rampdag voor Joan Willemsz. Blaeu en zijn bedrijf. De zaak van Blaeu was al vanaf het begin van de Gouden Eeuw een vermaarde speciaalzaak in globes en landkaarten, die in 1599 door zijn vader was gesticht. Het bedrijf groeide uit tot de grootste uitgever op cartografisch gebied van Europa. Het hoogtepunt kwam in 1662 toen de Atlas Maior werd uitgegeven, een verzameling van circa zeshonderd landkaarten. Dit was een bijzonder kostbaar werk in 9 tot 12 delen, afhankelijk van de taal waarin het werd uitgegeven.
Maar in 1672 sloeg het onheil toe: in de ijskoude nacht van 22 op 23 februari brandde de belangrijkste drukkerij van dit bedrijf, achter de Nieuwe Kerk, met de poëtische naam ‘De Negen Muzen’ (met negen drukpersen) volledig uit. Hierna hield het bedrijf weliswaar niet op te bestaan, maar de gloriejaren waren voorbij. Bijna twee jaar later overleed Joan, waarna de zaak werd nagelaten aan zijn zonen. Op dit portret van Joan Blaeu houdt hij zijn hand op een tellurium; met dit instrument dat was uitgevonden door dit familiebedrijf, kon men de bewegingen van de aarde aanschouwelijk maken. ( Frans Oehlen)

Tegenhanger van het volgende nr. Een kopie naar ons schilderij, van de hand van Michiel van Musscher, uit 1685, bevindt zich in het bezit van de familie Van Styrum te Heemstede. Mej. L. de Bruyn op het RKD merkte op dat de kop vrijwel identiek is met die op een ook in opzet overeenstemmend mansportret, eveneens een kniestuk, dat een zelfportret van Samuel van Hoogstraeten (1627-1696) of een portret van diens broer François van Hoogstraeten (1632-1696) heette te zijn (Dienst voor ´s Rijks Verspreiden Kunstvoorwerpen, Den Haag, inv. nr. C 423). Aldus kon zij ook in dat stuk een portret van Blaeu door Van Rossum herkennen (notitie op RKD).
Dr. Joan Willemsz Blaeu (1596-1673), opgeleid als jurist, nam de beroemde boekhandel en drukkerij van zijn vader Willem Jansz Blaeu (1573-1638) over. Hij verzorgde o.a. een nieuwe uitgave, in 12 delen, van diens grote atlas. Hij bekleedde diverse bestuursfuncties: Raad van 1651 tot 1672 (toen afgezet door stadhouder Willem III), schepen en kapitein der burgerij in 1650, overman van de handboogdoelen in 1651, Commissaris van de Fortificatie (1655) en van de Ammunitiehuizen (1659). Zijn drukkerij met negen drukpersen ("de negen musen") viel in 1672 aan brand ten prooi (ELIAS I, blz. 472).
Moes vermeldt een gesigneerd en eveneens 1663 gedateerd portret van Jan de Bray, waarop Blaeu en zijn vrouw samen zouden voorkomen: veiling catalogus L.J. Quarles van Ufford, Haarlem, 23 maart 1874, nr. 6 (MOES, nr. 669-2). Dit schilderij echter, dat zich thans in het Rijksmuseum bevindt (cat. 1951, nr. 614 A2), stelt niet het echtpaar Blaeu voor maar de Haarlemmer Abraham Casteleyn en zijn echtgenote (H. van Hall, Biografische en andere aantekeningen, in: Oud-Holland 73, 1958, blz. 51 e.v., met afb.; voor het eerst (?) afgeb. bij Vondel-Unger, zie cat.nr. 383). ( Albert Blankert)