signatuur/datering rechtsonder: P.C. la Farque / pinx. 1777
aankoop 1960-03-22
inv.nr. SA 8424 in depot
Krielaart zaaltekst NL
Op de voorgrond een gedeelte van de nog niet gedempte Nieuwezijds Voorburgwal, waarover links een brug, de zogenaamde donkere sluis. Rechts is een gedeelte van het tegenwoordige paleis te zien, links de Nieuwe Kerk met de onvoltooide toren. De straat daartussen, die naar de Dam leidt, is gestoffeerd met wandelaars en toesleden.
Herkomst
Verz. W.J.R. Dreesmann, Amsterdam (in ieder geval vanaf 1942 in zijn bezit); aankoop op veiling W.J.R. Dreesmann, Amsterdam (F. Muller), 22 maart 1960, nr. 51.
Men kijkt door de Mozes en Aaronstraat uit op de gevels aan de noordzijde van de Dam. Drs. B. Bakker deelt mee: "De Donkere Sluis was een zeer brede overbrugging van de Nieuwezijdsvoorburgwal, gebouwd in 1658/S9 als plein voor de stadspaar denstal tegenover de Nieuwe Kerk. Van de Donkere Sluis liep een doorvaart onder de huizen naar de Nieuwezijdsachterburgwal en verder tot aan het Singel. Dit hele complex verdween met de demping van de Nieuwezijdsvoorburgwal in 1663/84.
Het na de brand van 1648 gebouwde onderstuk voor een toren, de Onvolmaakte Toren genoemd, werd in 1783 afgebroken. Het rechts tegen de kerk aangebouwde lage gebouwtje is het Waagdragerskantoor. Het is door de schilder sterk vertekend weergegeven, evenals het zuidertransept van de kerk, dat in werkelijkheid een rechte afsluiting heeft. Op straat een paar toesleden. (Vgl. J.C. Breen, De topographische geschiedenis van den Dam te Amsterdam, in: jaarb, Amstelod, 7, 163).
Het schilderij vertoont sterke overeenkomst met de in Wagenaars Beschrhijvinge van Amsterdam opgenomen, 1766 gedateerde prent van Paulus van Liender; een voorstudie daarvoor is in het Gemeentearchief (nr. M 15 30)." ( Albert Blankert)
Tentoonstellingstekst
De Nieuwe Kerk heeft nooit een toren gehad; wel werd er tweemaal een begin mee gemaakt: in 1565 werden palen geheid, maar verder kwam het niet. In 1645 begon men opnieuw en kwam tot halve hoogte van het schip. Ontwerpen voor een voltooide toren zijn bewaard gebleven: twee staan er in zaal 10. Dat de toren niet werd afgemaakt, kan veroorzaakt zijn door al snel opgetreden verzakkingen. een andere oorzaak zal de bouw van het nieuwe stadhuis zijn geweest, die in 1648 een aanvang nam en alle geld en engerie opslokte. De onvoltooide toren werd in 1783 grotendeels afgebroken. Op het schilderij zijn een aantal toesleden te zien, een vervoermiddel voor de gegoede burgerij.
Tentoonstellingstekst
De kijker blikt vanaf de westzijde van de Nieuwezijds Voorburgwal de Mozes en Aaronstraat in. Opvallend in het straatbeeld zijn de drie sleepkoetsen of toesledes. Ter beteugeling van de geluidsoverlast en ter bescherming van de bestrating was het over het algemeen verboden met rijtuigen de stad in te gaan. Op sledes gemonteerde koetsen en vrachtsleden waren wel toegestaan. Aan de westzijde van de Nieuwe kerk is nog het onderstuk te zien van de Onvoltooide Toren. De bouw hiervan begon in 1648. Geldgebrek maakte dat het ambitieuze project al spoedig gestaakt werd. In 1783 werd het odnerstuk gesloopt.
Tentoonstellingstekst
Op dit schilderij is een aantal toesledes te zien, een vervoermiddel voor de welgestelde burgerij.